Filwaqt li t-trapjant tal-organi kulma jmur qed jintuża bħala trattament mediku, il-fattur ewlieni li jillimita l-applikazzjoni tiegħu jibqa’ n-nuqqas ta’ organi disponibbli.
Il-kliewi huma l-organu l-aktar trapjantat u jgħinu lill-pazjenti bi kliewi morda li jkunu waslu biex jieqfu jaħdmu. Organi oħrajn trapjantati ta’ spiss jinkludu l-fwied, il-pulmun u l-qalb, filwaqt li l-musrana ż-żgħira u l-frixa jistgħu wkoll jiġu trapjantati, u tipi ġodda ta’ trapjanti qed jiġu żviluppati kontinwament.
L-organi kollha jistgħu jingħataw b’donazzjoni wara l-mewt, filwaqt li donaturi ħajjin jistgħu jagħtu kilwa kif ukoll parti mill-fwied tagħhom.
Il-Kummissjoni Ewropea tipprovdi finanzjament għal Azzjonijiet fil-qasam tal-SoHO prinċipalment fil-forma ta’ proġetti jew azzjonijiet konġunti mal-awtoritajiet nazzjonali. L-azzjonijiet għandhom l-għan li jappoġġjaw il-mandat tal-UE dwar is-sikurezza u l-kwalità, iżda jistgħu jservu wkoll biex jippromwovu prijoritajiet ta’ politika oħrajn, bħat-titjib fid-disponibbiltà tal-SoHO jew l-effiċjenza tas-sistemi tas-saħħa li jappoġġjaw id-donazzjoni u l-provvista.
Il-Kummissjoni Ewropea ilha tappoġġja lill-Awtoritajiet Nazzjonali Kompetenti (NCA) billi tiffaċilita l-kondiviżjoni tal-informazzjoni bejniethom, inkluża gwida miċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC), b’mod partikolari matul il-kriżi tal-COVID-19. Il-Kummissjoni Ewropea qed tippjana aktar azzjonijiet tal-KE biex tkompli tappoġġja s-settur tal-Organi, prinċipalment fuq żewġ dimensjonijiet:
- Appoġġ għall-Pajjiżi tal-UE u konformità mal-obbligu ta’ rappurtar stabbilit fid-Direttiva.
- Appoġġ għas-settur permezz ta’ għotjiet tal-programm L-UE għas-Saħħa u appoġġ finanzjarju lil korpi esperti.
Leġiżlazzjoni
Il-qafas legali li jiddefinixxi l-istandards għat-trapjant tal-organi huwa stabbilit fid-Direttiva 2010/53/KE, magħrufa wkoll bħala d-Direttiva Ewropea tal-Organi.
Id-Direttiva tistipula l-istandards ta’ kwalità u ta’ sikurezza għall-organi. Hija tkopri l-passi kollha tal-proċess tat-trapjant, mid-donazzjoni, il-ġbir, l-ittestjar, it-trattar sad-distribuzzjoni.
Biex tgħin fl-implimentazzjoni ta’ dan l-att bażiku, il-Kummissjoni pproponiet u adottat, f’kollaborazzjoni mill-qrib mal-awtoritajiet nazzjonali tal-UE, id-Direttiva tal-Kummissjoni 2012/25/UE rigward proċeduri ta’ informazzjoni għall-iskambju ta’ organi umani maħsuba għat-trapjant, bejn il-pajjiżi tal-UE.
Il-proposta tal-Kummissjoni għad-Direttiva tal-Organi kienet akkumpanjata minn Valutazzjoni tal-Impatt. Ir-Riżoluzzjoni 2007/2210, il-Konklużjonijiet tal-Kunsill Nru 15332/07 SAN dwar id-donazzjoni u t-trapjant tal-organi, il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni COM (2007) 275 u l-Konsultazzjoni dwar id-Donazzjoni u t-Trapjant tal-Organi li jservu ta’ bażi għal-leġiżlazzjoni eżistenti.
Linji gwida
Il-Kummissjoni Ewropea tikkollabora mill-qrib ma’ korpi ta’ esperti bħall-Kunsill tal-Ewropa (KtE) u ċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC) fl-iżvilupp ta’ linji gwida prattiċi li jappoġġjaw ċentri tat-trapjant u organizzazzjonijiet tal-akkwist tal-organi bl-implimentazzjoni ta’ dan il-qafas leġiżlattiv vinkolanti.
- Il-Kunsill tal-Ewropa regolarment jirrevedi u jaġġorna r-rekwiżiti tekniċi fil-Gwida dwar il-kwalità u s-sikurezza tat-Trapjant tal-Organi. Barra minn hekk, hu ppubblika Rakkomandazzjoni dwar it-traffikar tal-organi.
- L-ECDC iħejji l-valutazzjonijiet tar-riskju u l-pjanijiet ta’ tħejjija kull meta tixrid epidemjoloġiku jkun ta’ rilevanza għad-demm, it-tessuti, iċ-ċelloli u l-organi. L-ECDC kkontriwixxa l-aktar reċentement dwar:
- L-Ebola
- L-Epatite A
- Il-Virus tal-Punent tan-Nil
- Iz-Zika
Koordinazzjoni u implimentazzjoni
L-Awtoritajiet Kompetenti (AK) Nazzjonali huma responsabbli għall-implimentazzjoni tar-rekwiżiti stabbiliti fil-leġiżlazzjoni tal-UE. Il-Kummissjoni Ewropea torganizza laqgħat regolari magħhom biex tiffaċilita l-komunikazzjoni u tiskambja l-aħjar prattiki, u biex jintlaħaq fehim komuni dwar l-implimentazzjoni tad-Direttivi.
Stħarriġiet perjodiċi, ikkompletati mill-Awtoritajiet Kompetenti, jippermettu lill-Kummissjoni Ewropea tabbozza rapporti dwar l-istatus attwali tal-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni.
Xi kultant, l-Awtoritajiet Kompetenti Nazzjonali tal-UE jadottaw dikjarazzjoni dwar suġġett ta’ interess jew tħassib komuni:
- Dikjarazzjoni dwar id-Donazzjoni u t-Trapjant tal-Organi u l-pandemija tal-COVID-19
- Dikjarazzjoni dwar kunċett propost ta’ Skambju Globali tal-Kliewi
Pjan ta’ azzjoni
Il-Pjan ta' Azzjoni Ewropew dwar id-Donazzjoni u t-Trapjant tal-Organi (2009-2015): Kooperazzjoni aktar b’saħħitha bejn l-Istati Membri tgħin lill-pajjiżi tal-UE biex jindirizzaw in-nuqqas ta’ organi, itejbu s-sistemi tat-trapjanti u titjieb il-kwalità u s-sigurtà tal-prodotti tat-trapjanti. Dan stabbilixxa direzzjoni komuni għall-pajjiżi tal-UE biex isaħħu l-attivitajiet nazzjonali ta’ trapjant tagħhom u serva bħala bażi għal ħafna azzjonijiet iffinanzjati mill-UE. Matul il-perjodu ta’ implimentazzjoni tiegħu, 2009-2015, il-pajjiżi tal-UE kellhom żieda fl-attivitajiet b’4,600 trapjant addizzjonali kull sena.
