EU-samenwerking

Hoewel de ontwikkeling en toepassing van e-gezondheidsoplossingen binnen zorgstelsels een bevoegdheid van de EU-landen zelf is, biedt de EU steun door middel van financiering en platforms waar zij kunnen samenwerken op het gebied van e-gezondheidsgerelateerde zaken. Sommige aspecten, zoals interoperabiliteit en kwaliteitsnormen, worden op Europees niveau aangepakt door middel van gecoördineerde actie en digitale afstemming.

Platforms voor beleidssamenwerking

Diverse structuren kunnen worden gebruikt als platform voor samenwerking:

• Het e-gezondheidsnetwerk, dat is opgezet op grond van Richtlijn 2011/24/EU over de rechten van patiënten bij grensoverschrijdende gezondheidszorg, brengt nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor e-gezondheid, met elkaar in contact. Via dit vrijwillige netwerk kunnen de EU-landen richting geven aan de ontwikkelingen in de e-gezondheidszorg in Europa en aan het interoperabiliteits- en standaardiseringsbeleid op dit gebied. De activiteiten van het e-gezondheidsnetwerk zijn gebaseerd op de prioriteiten in het meerjarig werkprogramma voor de periode 2018-2021.
• Het gemeenschappelijk optreden ter ondersteuning van het e-gezondheidsnetwerk, eHAction (actieplan e-gezondheidszorg), is in 2018 van start gegaan. Als derde gemeenschappelijk optreden van dit type bouwt het voort op het werk van zijn succesvolle voorgangers. Het doel is het e-gezondheidsnetwerk te ondersteunen met technisch en wetenschappelijk advies, internationale gezondheidszorg in de hele EU te bevorderen en de digitale diensteninfrastructuur voor e-gezondheidszorg (eHDSI) beleidsondersteuning te bieden.

  eHAction ontwikkelt strategische aanbevelingen en instrumenten ter ondersteuning van de beleidsdiscussies tussen het e-gezondheidsnetwerk, de EU-landen en de Commissie op vier prioritaire gebieden die gebaseerd zijn op het meerjarig werkprogramma van het e-gezondheidsnetwerk voor de periode 2018-2021. Het wordt gefinancierd via het EU-gezondheidsprogramma op basis van de volgende doelstellingen:

  • mensen slagvaardig maken
  • bijdragen tot innovatieve toepassingen van gezondheidsgegevens
  • de continuïteit van de zorg verbeteren
  • problemen bij de uitvoering aanpakken
• De stakeholdergroep e-gezondheid (eHSG) bestaat uit vertegenwoordigers van Europese overkoepelende organisaties en verenigingen op het gebied van onderzoek, bedrijfsleven en normalisatie, en van gebruikersverenigingen (patiënten, professionals, zorgverleners enz.) die actief zijn in de e-gezondheidssector. Het doel van de groep is bijdragen tot de ontwikkeling van het e-gezondheidsbeleid op EU-niveau. Zij is opgericht in 2012 met een mandaat tot eind 2022 en telt dertig leden.
  De samenwerking moet voordelen opleveren op de volgende concrete gebieden:
  • de realisatie van een digitale diensteninfrastructuur voor e-gezondheid waarmee gezondheidsgegevens over de grenzen heen kunnen worden uitgewisseld om de continuïteit van de zorg te garanderen voor wie naar een ander EU-land reist
  • de oprichting van een Europese ruimte voor gezondheidsgegevens die garandeert dat gezondheidsgegevens veilig kunnen worden gebruikt voor zorgverstrekking, onderzoek en beleidsvorming

• Het gemeenschappelijk optreden voor de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens, TEHDAS (Towards the European Health Data Space), is in 2021 van start gegaan. Het is een samenwerkingsverband van 26 Europese landen (22 EU-landen en 4 andere).

  Het moet de Commissie helpen bij de opbouw van de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens door:

  • de instanties die een rol spelen bij het gebruik van gezondheidsgegevens voor onderzoek en beleidsvorming (secundair gegevensgebruik) in de EU, samen te brengen

  • de beste praktijken in de EU ten aanzien van secundair gegevensgebruik in kaart te brengen

  • concepten en opties te ontwikkelen die nodig zijn voor een efficiënt secundair gebruik van gezondheidsgegevens

  Bij deze concepten en opties zal de nadruk worden gelegd op governance, datakwaliteit, infrastructuur en het mondig maken van burgers met betrekking tot het gebruik van secundaire gezondheidsgegevens in de EU.

  Het gemeenschappelijk optreden valt onder het derde EU-gezondheidsprogramma.

EU-subsidies

Om het beleid op het gebied van e-gezondheid uit te voeren, maakt de Commissie gebruik van diverse financiële instrumenten:

• De Connecting Europe Facility (CEF) ondersteunt trans-Europese netwerken en infrastructuur in de sectoren vervoer, telecommunicatie en energie. Zij financiert projecten die gemeenschappelijke uitdagingen aanpakken door technische en organisatorische expertise te verstrekken. De Europese Raad heeft voor 2021-2027 een budget van 28,396 miljard euro voor het gehele programma voorgesteld.
• Het programma Digitaal Europa investeert in strategische digitale capaciteiten ter aanvulling van andere instrumenten voor digitale transformatie. De Europese Raad wil hiervoor 6,761 miljard euro uittrekken.
• Horizon 2020, het grootste EU-onderzoeksprogramma, ondersteunt onderzoek, innovatie en samenwerking op het gebied van ICT voor gezondheid en welzijn. Het moedigt kleine en middelgrote bedrijven aan om e-gezondheidsoplossingen op te schalen en buitenlandse markten aan te boren. Het zal worden gevolgd door een nieuw Horizon Europa-programma voor de periode 2021-2027, waarvoor de Europese Raad 75,9 miljard wil uittrekken.
• Het derde gezondheidsprogramma (2014-2020) ondersteunde de gezamenlijke acties en heeft diverse projecten op het gebied van e-gezondheid gecofinancierd. Ook onder het komende EU4Health-programma (2021-2027) zal het actieplan e-gezondheidszorg steun krijgen. De Europese Raad heeft in juni 2020 voorgesteld hiervoor 1,670 miljard euro te reserveren.

Studies op het gebied van e-gezondheid

De Europese Commissie heeft twee studies gefinancierd over telegeneeskunde en big data als leidraad voor beleidsvorming op het gebied van digitale gezondheid en zorg.

De Commissie heeft een studie (met bijlage) laten maken van de regels van de EU-landen over gezondheidsgegevens in het licht van de algemene verordening gegevensbescherming (AVG). De studie geeft een overzicht van de wijze waarop de AVG wordt toegepast in de gezondheidssector in de verschillende EU-landen. Zij geeft ook een overzicht van de wettelijke en technische voorwaarden voor de uitwisseling van gezondheidsgegevens in de EU-landen en van de governancemechanismen voor hergebruik van gezondheidsgegevens door andere dan de direct betrokkenen.

De Commissie maakt ook een studie van de lacunes in de regelgeving. Die moet nagaan wat de obstakels zijn voor de levering van digitale gezondheidsdiensten en de toepassing van kunstmatige intelligentie in de gezondheidszorg, vooral wat betreft de aansprakelijkheid en het gebruik van gezondheidsgegevens. Bij deze studie wordt ook gekeken naar artikel 14 van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing van de rechten van patiënten bij grensoverschrijdende gezondheidszorg.

Capaciteitsopbouw en digitale vaardigheden

Digitale oplossingen voor gezondheid en zorg kunnen het welzijn van miljoenen burgers verhogen en de manier waarop gezondheids- en zorgdiensten aan patiënten worden verleend, ingrijpend veranderen. Maar dan moeten zij wel met het juiste doel voor ogen zijn ontworpen en op kosteneffectieve wijze worden uitgevoerd. Ze kunnen ook helpen bij de aanpak van gezondheidscrisissen zoals de coronapandemie.

De Commissie wil de EU-landen helpen met capaciteitsopbouw voor nieuwe technologieën zoals telegezondheidszorg en kunstmatige intelligentie, en met de optimalisering van hun zorgstelsels aan de hand van indicatoren en benchmarks, en peer reviews en twinnings op korte termijn. Belangrijk voor de digitalisering van de zorgsector is ook dat zij met de EU-landen samenwerkt om studenten, gezondheidswerkers, ziekenhuismanagers en beleidsmakers te trainen in digitale vaardigheden door bijscholing, omscholing en mogelijkheden voor kennisdeling.