Za organizowanie i zapewnianie świadczeń zdrowotnych i opieki medycznej odpowiedzialne są przede wszystkim państwa członkowskie. Polityka zdrowotna UE służy uzupełnieniu polityk krajowych, zapewnieniu ochrony zdrowia we wszystkich obszarach polityki UE oraz działaniom na rzecz silniejszej Unii Zdrowotnej.
Polityka i działania UE dotyczące zdrowia publicznego mają na celu:
- ochronę i poprawę zdrowia obywateli Unii Europejskiej
- wspieranie modernizacji i cyfryzacji systemów opieki zdrowotnej i infrastruktury zdrowotnej
- poprawę odporności europejskich systemów opieki zdrowotnej
- przygotowanie państw UE do skuteczniejszego zapobiegania przyszłym pandemiom i reagowania na nie.
Strategiczne zagadnienia związane ze zdrowiem są omawiane przez przedstawicieli władz krajowych oraz Komisji Europejskiej w ramach grupy roboczej wysokiego szczebla ds. zdrowia publicznego. We wdrażaniu europejskiej strategii zdrowia i rocznych programów prac współuczestniczą instytucje UE, władze państwowe, regionalne i lokalne oraz inne zainteresowane grupy.
Rola Komisji Europejskiej
Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności w Komisji Europejskiej (DG SANTE) wspiera starania państw członkowskich mające na celu ochronę i poprawę zdrowia obywateli oraz zapewnienie dostępności, skuteczności i odporności krajowych systemów opieki zdrowotnej. Służą temu różne środki, między innymi:
- proponowanie wniosków ustawodawczych
- udzielanie pomocy finansowej
- koordynowanie i ułatwianie wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi i ekspertami w dziedzinie zdrowia
- podejmowanie działań promujących zdrowie.
Prawodawstwo
UE może przyjmować przepisy dotyczące zdrowia na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: art. 168 (ochrona zdrowia publicznego), art. 114 (rynek wewnętrzny) i art. 153 (polityka społeczna). Obszary, w których UE przyjęła akty prawne, obejmują:
- prawa pacjentów w ramach transgranicznej opieki zdrowotnej
- produkty lecznicze i wyroby medyczne (monitorowanie bezpieczeństwa leków, sfałszowane produkty lecznicze, badania kliniczne)
- bezpieczeństwo zdrowotne i choroby zakaźne
- rozwiązania cyfrowe w ochronie zdrowia
- tytoń
- organy, krew, tkanki i komórki.
Rada Unii Europejskiej może również wydawać zalecenia dotyczące zdrowia publicznego skierowane do państw członkowskich.
Inwestycje w zdrowie
Program działań Unii w dziedzinie zdrowia zapewnia środki finansowe na poprawę zdrowia w UE, zwalczanie transgranicznych zagrożeń dla zdrowia, poprawę dostępności i przystępności cenowej produktów leczniczych, wyrobów medycznych i produktów istotnych w kontekście kryzysu oraz na zwiększenie odporności systemów opieki zdrowotnej.
W ramach innych programów unijnych inwestuje się również w systemy opieki zdrowotnej, badania naukowe w dziedzinie zdrowia, infrastrukturę lub szersze aspekty związane ze zdrowiem. Do programów tych należą zwłaszcza:
- klaster „Zdrowie” w ramach programu „Horyzont Europa” – wspiera badania naukowe i innowacje na rzecz wysokiej jakości dostępnej opieki zdrowotnej, odpornej UE przygotowanej na pojawiające się zagrożenia oraz wysokiej jakości usług cyfrowych dla wszystkich;
- Fundusz Spójności – wspiera inwestycje w dziedzinie zdrowia w poszczególnych krajach i regionach UE;
- Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Priorytety na lata 2021–2027
Europejska Unia Zdrowotna skupi się zarówno na pilnych, jak i długoterminowych priorytetach w dziedzinie zdrowia, począwszy od reakcji na kryzys związany z COVID-19 i zwiększania odporności na transgraniczne zagrożenia dla zdrowia, po europejski plan walki z rakiem, strategię farmaceutyczną dla Europy i działania w dziedzinie e-zdrowia.
UE będzie kontynuować międzynarodową współpracę w zakresie globalnych zagrożeń dla zdrowia i wyzwań, takich jak zmniejszenie liczby zakażeń opornych na środki przeciwdrobnoustrojowe czy poprawa wyszczepialności.
