Fid-dinja globalizzata tagħna, il-mard jista’ jinfirex malajr ħafna minn pajjiż għal ieħor. L-identifikazzjoni bikrija ta’ theddid għas-saħħa teħtieġ sorveljanza u mekkaniżmi kontinwi u robusti għal twissija bikrija u rispons.
L-UE waqqfet strutturi li jippermettu l-iskambju rapidu ta’ informazzjoni fost l-awtoritajiet tas-saħħa pubblika u l-korpi globali tal-Istati Membri, bħall-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO), biex jidentifikaw theddida mill-aktar fis possibbli.
Sorveljanza ta’ mard infettiv u theddid ieħor għas-saħħa
Is-sistemi ta’ sorveljanza jipprovdu informazzjoni għall-monitoraġġ tax-xejriet tal-mard li jittieħed, biex b'hekk jgħinu biex jiġu identifikati l-fatturi ta’ riskju, u l-oqsma għall-intervent. Dawn jipprovdu informazzjoni għall-għażla tal-prijoritajiet, l-ippjanar, l-implimentazzjoni u l-allokazzjoni tar-riżorsi għall-programmi preventivi u għall-evalwazzjoni ta’ programmi preventivi u miżuri ta’ kontroll.
Id-Deċiżjoni Nru 2119/98/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill oriġinarjament waqqfet in-network għas-sorveljanza epidemjoloġika u għall-kontroll ta’ mard li jittieħed.
Id-Deċiżjoni 2119/98/KE tħassret u ġiet sostitwita bid-Deċiżjoni Nru 1082/2013/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-22 ta’ Ottubru 2013 dwar theddid transkonfinali serju għas-saħħa. Din id-Deċiżjoni l-ġdida reġgħet qajmet in-network għas-sorveljanza epidemjoloġika tal-mard li jittieħed u għall-kwistjonijiet speċjali tas-saħħa relatati.
Dan in-network jgħaqqad flimkien il-Kummissjoni, iċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC) u l-awtoritajiet kompetenti responsabbli fil-livell nazzjonali għas-sorveljanza epidemjoloġika. Huwa mħaddem u kkoordinat mill-ECDC.
Ir-Regolament (UE) 2022/2371 il-ġdid dwar theddid transkonfinali serju għas-saħħa min-naħa tiegħu ħassar u ssostitwixxa d-Deċiżjoni 1082/2013/UE. Hu jżomm u jkompli jsaħħaħ in-network Ewropew għas-sorveljanza epidemjoloġika, li għadu jitħaddem u jiġi kkoordinat mill-ECDC.
Lista riveduta tal-mard infettiv
Madwar 50 marda u kwistjoni speċjali tas-saħħa, bħar-reżistenza għall-antimikrobiċi, huma mmonitorjati permezz tan-network ta’ sorveljanza epidemjoloġika tal-UE: mill-Anthrax saz-Zika. Din il-lista ġiet aġġornata l-aħħar fl-2018 permezz tad-Deċiżjoni ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/945, meta l-Lyme neuroborreliosis, id-Dengue, iz-Zika u ċ-Chikungunya żdiedu mal-lista.
Id-Deċiżjoni rrevediet ukoll id-definizzjonijiet tal-każ għal diversi mard ieħor li jittieħed u kwistjonijiet relatati mas-saħħa bħar-reżistenza għall-antimikrobiċi (AMR) u l-infezzjonijiet assoċjati mal-kura tas-saħħa (HAI). Il-lista tikkorrispondi mal-klassifikazzjonijiet tad-WHO.
Ir-Regolament (UE) 2022/2371 jagħti s-setgħa lill-Kummissjoni biex tistabbilixxi u taġġorna l-lista ta’ mard infettiv u kwistjonijiet tas-saħħa rilevanti, bħar-reżistenza għall-antimikrobiċi biex tiżgura l-kopertura tagħhom min-network ta’ sorveljanza epidemjoloġika.
Il-Kummissjoni tistabbilixxi wkoll id-definizzjonijiet tal-każ li jikkonċernaw kull marda infettiva li l-Istati Membri jużaw għas-sorveljanza u r-rappurtar lill-ECDC, u b’hekk tiżgura l-komparabbiltà u l-kompatibbiltà tad-data miġbura fil-livell tal-Unjoni.
Għal tipi oħrajn ta’ theddid tas-saħħa, is-sorveljanza biex jiġu identifikati x-xejriet u l-bidliet fil-profil tar-riskju teħtieġ approċċi differenti. Il-Kummissjoni żżomm kuntatt mal-Aġenziji rilevanti tal-UE u mal-awtoritajiet tal-pajjiżi tal-UE biex tiżgura li l-pjanijiet ta’ tħejjija jevolvu biex jintlaqgħu t-theddidiet li qed jinbidlu.
Laboratorji ta’ Referenza tal-UE għas-saħħa pubblika
Ir-Regolament (UE) 2022/2371 dwar Theddid Transkonfinali Serju għas-Saħħa introduċa mandat legali għall-istabbiliment ta’ laboratorji ta’ referenza tal-UE (EURLs) fis-saħħa pubblika. L-EURLs fis-saħħa pubblika għandhom jipprovdu appoġġ lil-laboratorji ta’ referenza nazzjonali biex jippromwovu prattika tajba u allinjament mill-Istati Membri fuq bażi volontarja dwar id-dijanjostika, il-metodi tal-ittestjar, l-użu ta’ ċerti testijiet għas-sorveljanza uniformi, in-notifika u r-rappurtar tal-mard.
Il-Kummissjoni Ewropea tista’ taħtar EURLs permezz ta’ Atti ta’ Implimentazzjoni. L-ewwel EURLs inħatru f’Marzu 2024.
Dawn ikopru l-mard jew il-kwistjonijiet tas-saħħa li ġejjin:
- EURL għar-Reżistenza tal-batterji għall-Antimikrobiċi (AMR)
- EURL għall-patoġeni virali li jinġarru minn vetturi
- EURL għall-patoġeni virali emerġenti, li jinġarru minn rodituri u żoonotiċi
- EURL għall-patoġeni batteriċi emerġenti u żoonotiċi ta’ riskju għoli
- EURL għal-Legionella
- EURL għad-Difterite u s-Sogħla konvulsiva
Is-Sistema ta' Twissija Bikrija u ta' Rispons (EWRS)
L-EWRS hija s-sistema ta’ twissija rapida għan-notifika ta’ twissijiet fil-livell tal-UE dwar theddid transfruntier serju għas-saħħa. Din is-sistema kunfidenzjali bbażata fuq l-internet tippermetti lill-Kummissjoni Ewropea u lill-awtoritajiet kompetenti maħtura responsabbli fil-livell nazzjonali (imsejħa awtoritajiet kompetenti tal-EWRS) biex jikkomunikaw b’mod permanenti.
Il-pajjiżi tal-UE jistgħu jwissu, jaqsmu l-informazzjoni u jikkoordinaw ir-rispons nazzjonali għal theddid transfruntier serju b’mod f’waqtu u sigur.
Il-Kummissjoni Ewropea hija s-sid tas-sistema, u l-ECDC jopera l-pjattaforma tal-IT. L-EWRS intużat b’suċċess biex twissi, taqsam l-informazzjoni u tikkoordina miżuri b’rispons għal avvenimenti transfruntiera ta’ mard li jittieħed, bit-tifqigħat attwali u preċedenti ġestiti, bħall-COVID-19, il-monkeypox, l-influwenza pandemika A (H1N1), l-Ebola, eċċ.
L-EWRS hija sistema għat-theddid kollu, inkluż it-theddid bijoloġiku, kimiku, ambjentali u theddid ta’ oriġini mhux magħrufa, bħal avvenimenti estremi tat-temp, sħab ta’ rmied vulkaniku, tixrid kimiku jew perikli bijoloġiċi bħall-bijotossini.
L-EWRS topera skont regoli stretti, inkluż dwar il-ġestjoni tad-data personali. Id-Deċiżjoni ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2017/253 tistabbilixxi l-proċeduri għan-notifika ta’ twissijiet taħt l-EWRS u għall-iskambju ta’ informazzjoni, ta’ konsultazzjoni u ta’ koordinazzjoni ta’ reazzjonijiet għal theddid tas-saħħa transfruntier.
Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2017/1140 ipprovdiet ukoll regoli dwar id-data personali li tista’ tiġi skambjata permezz tas-Sistema ta’ Twissija Bikrija u ta’ Rispons (EWRS) biex jiġu kkoordinati l-miżuri tat-traċċar tal-kuntatti fir-rigward ta’ theddid transkonfinali serju għas-saħħa. Dawn l-atti li jiddefinixxu l-proċeduri tal-EWRS se jiġu aġġornati wara l-adozzjoni tar-Regolament (UE) 2022/2371 il-ġdid.
Qed jitħejjew żviluppi ġodda tal-EWRS, meta jitqiesu t-tagħlimiet meħuda mill-COVID-19 u r-Regolament (UE) 2022/2371, il-ġdid li jirrikjedi li l-pjattaforma tal-EWRS tappoġġja r-rapportar tat-theddid kollu.
L-EWRS għandha tippermetti wkoll l-iskambju ta’ miżuri tas-saħħa pubblika, valutazzjonijiet tar-riskju u funzjonalitajiet tal-ġestjoni tal-kriżijiet, bħal dawk li jirrikjedu l-iskambju ta’ data dwar is-saħħa personali, għal traċċar transfruntier diġitali effettiv tal-kuntatti u evakwazzjoni medika.
Il-mandat estiż tal-ECDC jirrikjedi wkoll li l-EWRS tiġi aġġornata kontinwament, bl-użu ta’ teknoloġiji moderni, intelliġenza artifiċjali, applikazzjonijiet abilitati fl-ispazju, teknoloġiji oħra għat-traċċar tal-kuntatti diġitalizzat, eċċ.
Meta u kif tiġi attivata l-EWRS
L-awtoritajiet kompetenti tal-EWRS jew il-Kummissjoni Ewropea joħorġu twissija meta theddida transfruntiera serja għas-saħħa
- ma tkunx tas-soltu jew ma tkunx mistennija għall-post u l-ħin partikolari
- tikkawża morbidità jew mortalità sinifikanti, jew tikber malajr fl-iskala
- taqbeż il-kapaċità ta’ rispons nazzjonali u taffettwa aktar minn pajjiż wieħed tal-UE
- għandha mnejn teħtieġ rispons ikkoordinat fil-livell tal-Unjoni
It-twissijiet jintbagħtu mhux aktar tard minn 24 siegħa minn meta l-pajjiż tal-UE jew il-Kummissjoni jsiru jafu bit-theddida għall-ewwel darba. Pereżempju, l-ewwel notifika għal dak li aktar tard sar magħruf bħala SARS-CoV-2 (il-virus li jikkawża l-COVID-19) ġiet ippubblikata mill-Kummissjoni immedjatament mid-9 ta’ Jannar 2020, jiem wara li ċ-Ċina indikat l-eżistenza ta’ virus mhux magħruf.
Matul ir-rispons għall-COVID-19, l-EWRS appoġġjat ukoll l-iskambju ta’ data tal-formoli tal-lokalizzazzjoni tal-passiġġieri għat-traċċar tal-kuntatti transfruntier. It-traċċar tal-kuntatti huwa għodda essenzjali għal rispons effettiv li jippermetti li individwi possibbilment infettati jiġu identifikati malajr biex jiżolawhom, jittestjawhom jew jittrattawhom.
Dan, min-naħa tiegħu, jgħin biex jitwaqqaf jew jitnaqqas it-tixrid tal-marda. L-iskambju ta’ data dwar il-passiġġieri permezz tal-EWRS sar possibbli bis-saħħa ta’ żewġ atti legali:
- Id-Deċiżjoni ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/858 dwar twissijiet relatati mat-traċċar tal-kuntatti tal-passiġġieri identifikati permezz tal-Formoli tal-Lokalizzazzjoni tal-Passiġġieri
- Id-Deċiżjoni ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/1212 fir-rigward ta’ twissijiet relatati mat-traċċar tal-kuntatti ta’ persuni esposti identifikati fil-kuntest tal-mili tal-Formoli tal-Lokalizzazzjoni tal-Passiġġieri.
