Społeczność medyczna powinna rozmawiać na temat powiązań między zanieczyszczeniem powietrza a zdrowiem
Veronica Manfredi, dyrektor Dyrekcji ds. Jakości Życia w Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska w Komisji Europejskiej, mówi o działaniach UE na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia powietrza i jego wpływu na zdrowie – problemie, z którym mierzy się obecnie cały świat.
Jak dużym problemem w UE jest zanieczyszczenie powietrza? Czy jest to głównie problem występujący gdzie indziej?
W Indiach lekarze spotykają w Nowym Delhi nastolatków, których płuca są tak zanieczyszczone i uszkodzone, jak płuca 70-latków w latach 80. XX wieku. Tak, to dzieje się w Indiach i mamy szczęście, że w UE obowiązują przepisy ustanawiające dopuszczalne prawnie wartości zanieczyszczenia powietrza, lecz mimo to ponad 130 miast w UE nie spełnia wszystkich tych norm, a w niektórych przypadkach w okresach szczytowych zanieczyszczenie powietrza na obszarach miejskich może osiągać poziom równie wysoki jak w Nowym Delhi.
Zanieczyszczenie powietrza jest problemem ogólnoświatowym. Według szacunków WHO rocznie na całym świecie z powodu zanieczyszczenia powietrza na zewnątrz dochodzi do ponad 4,2 mln przedwczesnych zgonów. Jeżeli chodzi o Europę, Europejska Agencja Środowiska szacuje, że liczba przedwczesnych zgonów przekracza 400 tys. rocznie – w szczególności są one spowodowane obecnością cząstek stałych, dwutlenku azotu i ozonu.
Jakie działania UE podjęła do tej pory, aby rozwiązać problem zanieczyszczenia powietrza?
Mamy przepisy, w których określa się wspólne cele w zakresie jakości powietrza, zobowiązuje do wprowadzenia dopuszczalnych wartości emisji na szczeblu krajowym oraz określa normy dotyczące głównych źródeł zanieczyszczeń. Zapewniamy też środki finansowe na wsparcie działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Przykładowo w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na ten cel przeznaczono 1,8 mld euro w okresie 2014–2020. Do tego należy dodać inne formy finansowania, które mogą pośrednio korzystnie wpłynąć na jakość powietrza, takie jak 45 mld euro zainwestowane w gospodarkę niskoemisyjną.
Finansowanie stanowi zachętę – to przysłowiowa marchewka, ale w razie potrzeby mamy też kij. Możemy podejmować i podejmujemy kroki prawne w celu egzekwowania przepisów UE, a przypadki ich naruszenia mogą trafić do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Obecnie jesteśmy bardzo zaniepokojeni 30 przypadkami w 20 państwach członkowskich, w których nadal dochodzi do przekraczania prawnie określonych limitów dotyczących cząstek stałych, dwutlenku azotu lub dwutlenku siarki.
Należy jednak pamiętać, że działanie prawne jest tylko jednym ze sposobów na egzekwowanie przepisów – istnieją też inne. Ułatwiamy również wymianę najlepszych praktyk: na przykład tworzymy szereg odpowiednich sieci lub prowadzimy w ich ramach działania, a także wspólnie z państwami członkowskimi organizujemy dialogi w sprawie czystego powietrza oraz przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska.
Jakie dalsze środki można zastosować?
Musimy dążyć do dalszego ograniczenia emisji we wszystkich sektorach gospodarki, niezależnie od tego, czy chodzi o przemysł, transport, ogrzewanie budynków mieszkalnych czy rolnictwo. W tym ostatnim przypadku musimy ograniczyć stosowanie amoniaku i azotanów w nawozach – a tym samym zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza i wody.
Najwyższy czas, by na terenie całej Unii Europejskiej spełniano unijne normy jakości powietrza. Musimy również znacznie poprawić jakość powietrza na zewnątrz i zbliżyć się poziomów zalecanych przez WHO.
Sytuacja wydaje się tragiczna. Czy są jakieś dobre wiadomości?
Tak, są: wiemy, że polityka czystego powietrza działa! Dzięki wspólnym wysiłkom UE oraz władz krajowych, regionalnych i samorządów terytorialnych zanieczyszczenie powietrza w UE zmalało w ostatnich dziesięcioleciach. Znacznie zmniejszył się też poziom emisji zanieczyszczeń powietrza, nawet w okresie utrzymującego się silnego wzrostu gospodarczego. Jesteśmy na dobrej drodze, ale nadal zostało jeszcze dużo do zrobienia. Naszym celem jest, aby w wyniku krajowych zobowiązań do zmniejszenia emisji zapisanych w prawie Unii do 2030 r. emisje zanieczyszczeń powietrza zmniejszyły się o połowę, a tym samym – aby zmniejszyć o połowę ich wpływ na zdrowie w porównaniu z 2005 r.
Osiągnięcie tego celu wymaga podjęcia pilnych działań już teraz. Wymaga ono przyjęcia ambitnych planów i ich pełnego wdrożenia przez państwa członkowskie, jak również pełnego wsparcia i zaangażowania ze strony społeczności medycznej.
Działania na szczeblu UE
Komisja Europejska – środowisko |
Komisja Europejska – środowisko |
Agencja Wykonawcza ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw |
Aktualności
Budżet UE: Komisja proponuje zwiększenie finansowania dla działań na rzecz środowiska i klimatu W kolejnym długoterminowym budżecie UE na lata 2021–2027 Komisja proponuje zwiększenie o niemal 60 proc. środków przeznaczonych na program LIFE – unijny program działań na rzecz środowiska i klimatu. |
Komisja zatwierdziła pakiet inwestycyjny w wysokości 243 mln euro na projekty w ramach programu LIFE, których celem jest ochrona środowiska, lepsza jakość życia i wspieranie Europy na drodze do bardziej zrównoważonej i niskoemisyjnej przyszłości. |
Życzenia noworoczne – najważniejszych decydentów zapytano o to, czego oczekują od programu LIFE Na początku nowego roku zapytano najważniejszych decydentów, którzy wspierają program LIFE Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska i pomagali w jego opracowaniu (w tym dyrektor ds. jakości życia Veronicę Manfredi), o ich oczekiwania względem programu. |
Zgodnie z nową analizą przeprowadzoną przez Europejską Agencję Środowiska wprowadzenie rygorystycznych, lecz realistycznych dopuszczalnych wartości emisji dla sektora energetycznego pozwoliłoby ograniczyć emisje najważniejszych substancji zanieczyszczających o 79–91 proc. do 2030 r. |
Jaka jest jakość powietrza, którym oddychasz? Na stronie europejskiego wskaźnika jakości powietrza można wyszukać swój kraj i sprawdzić jakość powietrza od 6 do 48 godzin wstecz. |
Unijne normy jakości powietrza są dostępne w internecie UE opracowała obszerne przepisy ustanawiające normy i cele w odniesieniu do szeregu substancji zanieczyszczających znajdujących się w powietrzu z myślą o zapewnieniu bezpieczeństwa dla zdrowia. Podsumowanie tych przepisów można znaleźć, klikając powyższy link. |
Zob. komunikat Komisji Europejskiej pt. „Europa, która chroni: czyste powietrze dla wszystkich”, w którym określono dostępne środki mające pomóc państwom członkowskim UE w zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza. |
Jakie przepisy w zakresie zanieczyszczenia powietrza obowiązują w Unii Europejskiej? Unijne przepisy dotyczące jakości i zanieczyszczenia powietrza, pojazdów silnikowych i innych pojazdów są dostępne w internecie. Pod hasłem „jakość powietrza” można znaleźć dyrektywę 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. |
W wielu częściach świata poziom zanieczyszczenia powietrza jest nadal niebezpiecznie wysoki. Z nowych danych WHO wynika, że 9 na 10 osób oddycha powietrzem o wysokim stężeniu zanieczyszczeń. |
Ponad 90 proc. dzieci na świecie codziennie oddycha toksycznym powietrzem 93 proc. dzieci na świecie w wieku poniżej 15 lat (1,8 mld dzieci) oddycha powietrzem, które jest tak zanieczyszczone, że zagraża ich zdrowiu i rozwojowi. WHO szacuje, że w 2016 r. 600 tys. dzieci zmarło na skutek ostrych zakażeń dolnych dróg oddechowych wywołanych zanieczyszczonym powietrzem. |
Kolejne unijne Forum Czystego Powietrza odbędzie się w listopadzie 2019 r. Komisja, w ścisłej współpracy z Ministerstwem Środowiska Republiki Słowackiej, organizuje w Bratysławie drugie unijne Forum Czystego Powietrza. Głównymi kwestiami poruszonymi na forum będą: jakość powietrza a energia, jakość powietrza a rolnictwo, a także mechanizmy finansowania czystego powietrza. |
Terminy zgłaszania chęci zorganizowania panelu dyskusyjnego lub działania na rzecz tworzenia sieci kontaktów upływają w tym i w przyszłym miesiącu. Zachęcamy do zapoznania się z wytycznymi i zgłoszenia się do konkursu do 11 lutego. |