Komisja Europejska zaproponowała nowe ramy bezpieczeństwa zdrowotnego, które zmieniają obecną podstawę prawną (decyzja nr 1082/2013/UE). Nowe ramy poprawią koordynację działań w UE i rozszerzą rolę agencji unijnych w koordynowaniu środków gotowości i reagowania w oparciu o doświadczenia zdobyte podczas walki z koronawirusem.
Do czasu przyjęcia nowych przepisów decyzja nr 1082/2013/UE w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia określa ramy koordynacji planowania gotowości i reagowania w celu wzmocnienia zdolności do monitorowania, wczesnego ostrzegania, oceny i reagowania na zagrożenia zdrowia.
Decyzja ta:
- wspiera dzielenie się najlepszymi praktykami i doświadczeniami w dziedzinie planowania gotowości i reagowania
- stanowi podstawę do opracowania krajowych planów na wypadek różnych rodzajów zagrożeń dla zdrowia – takich jak choroby zakaźne, w tym pandemia grypy, inne zdarzenia wywołane czynnikami biologicznymi lub nieznanymi, wypadki związane z chemikaliami, katastrofy naturalne czy zamierzone ataki
- pomaga zapewnić współdziałanie planów krajowych – poprzez mechanizmy koordynacji, analizy i informowania
- wspiera realizację wymogów dotyczących podstawowych zdolności w zakresie wykrywania, oceny, powiadamiania i reagowania na sytuacje wyjątkowe dotyczące zdrowia publicznego, o których mowa w międzynarodowych przepisach zdrowotnych WHO (IHR).
Działania UE zwiększające gotowość obejmują między innymi regularne ćwiczenia w celu przetestowania istniejących procedur przewidzianych w planach gotowości na szczeblu unijnym i krajowym. W ramach programu UE w dziedzinie zdrowia wsparcie udzielane jest za pomocą szkoleń i ćwiczeń, co ułatwia wymianę doświadczeń, wytycznych i procedur we wszystkich krajach UE. Gwarantuje to, że władze i instytucje krajowe są w stanie współpracować z Komisją i między sobą w celu wymiany informacji w przypadku szybko zmieniającej się sytuacji kryzysowej.
Agencja Wykonawcza ds. Konsumentów, Zdrowia, Rolnictwa i Żywności (CHAFEA) od 2003 r. zarządza projektami w sprawie gotowości i reagowania.
Ponadto art. 5 decyzji nr 1082/2013 obejmuje przepisy dotyczące wspólnego udzielania zamówień na medyczne środki przeciwdziałania, co gwarantuje wysoki poziom gotowości i dostępność narzędzia wspierającego reagowanie na zagrożenia dla zdrowia w skoordynowany sposób.
Wspólne udzielanie zamówień na medyczne środki przeciwdziałania: zapewnienie właściwego przygotowania
Wybuch pandemii grypy H1N1 w 2009 r. uwidocznił słabości w zakresie siły nabywczej krajów UE oraz dostępu do szczepionek i leków przeciwko grypie pandemicznej. Dlatego też Rada zwróciła się do Komisji Europejskiej z prośbą o opracowanie mechanizmu wspólnego zamawiania medycznych środków przeciwdziałania, który wsparłby sprawiedliwy i równy dostęp do szczepionek przeciwko grypie pandemicznej oraz ich dystrybucję w przyszłości.
Umowa dotycząca wspólnego udzielania zamówień na medyczne środki przeciwdziałania została zatwierdzona przez Komisję 10 kwietnia 2014 r. Od kwietnia 2020 r. umowę tę podpisało 37 krajów, w tym wszystkie kraje UE i EOG, Wielka Brytania, Albania, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia, Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo*.
Umowa przewiduje ustanowienie dobrowolnego mechanizmu, który umożliwia uczestniczącym w nim krajom UE oraz instytucjom unijnym wspólne zakupy medycznych środków przeciwdziałania różnym kategoriom transgranicznych zagrożeń zdrowia, na przykład szczepionek, środków przeciwwirusowych i innych metod leczenia. Ustanawia ona też powszechne zasady praktycznej organizacji wspólnych procedur udzielania zamówień, a mianowicie:
- określa praktyczne rozwiązania w ramach mechanizmu
- określa proces podejmowania decyzji w odniesieniu do wyboru procedury
- reguluje procedurę oceny ofert i udzielenia zamówienia.
Mechanizm ma poprawić stan przygotowania krajów UE na wypadek poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia, jak również ma zapewnić sprawiedliwszy dostęp do konkretnych medycznych środków przeciwdziałania, poprawę bezpieczeństwa dostaw oraz bardziej zbilansowane ceny dla uczestniczących w nim krajów. Wspólną procedurę udzielania zamówień można uruchomić, jeśli co najmniej cztery kraje UE oraz Komisja zagłosują za taką opcją i wezmą udział w tej procedurze.
Ważnym osiągnięciem w dziedzinie ochrony zdrowia publicznego i poprawy przygotowania na poważne transgraniczne zagrożenia zdrowia było podpisanie w marcu 2019 r. umów ramowych dotyczących produkcji i dostaw szczepionek przeciwko grypie pandemicznej przez Komisję i szereg krajów UE, które reprezentują około połowy ludności Europy.
Wspólne zamówienia miały również kapitalne znaczenie w walce z pandemią COVID-19. Setki umów o łącznej wartości prawie 13 mld euro zapewniają 36 państwom uczestniczącym dostęp do podstawowych innowacyjnych środków terapeutycznych, a także do sprzętu ochronnego i medycznego zgodnie z polityką UE w zakresie testów i szczepień.
Od początku 2020 r. aż 36 państw wzięło udział w dwunastu procedurach wspólnych zamówień, w wyniku których zawarto ponad 200 umów. Dzięki temu państwa te mogły zamówić podstawowe materiały medyczne i innowacyjne środki terapeutyczne na kwotę prawie 13 mld euro.
*Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244/1999 oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa.
Więcej informacji
- Art. 5 decyzji nr 1082/2013/UE
- Uroczystości podpisania umowy dotyczącej wspólnego udzielania zamówień
- Wszystkie najważniejsze dokumenty dotyczące wspólnego udzielania zamówień na medyczne środki przeciwdziałania
