Konsumpcja wyrobów tytoniowych jest bezspornie największym z tych zagrożeń dla zdrowia, których można uniknąć. Jest ona najczęstszą przyczyną przedwczesnych zgonów w UE – z tego powodu umiera co roku niemal 700 tys. osób. Około 50 proc. palaczy umiera przedwcześnie (średnio o 14 lat wcześniej niż gdyby nie palili).
Mimo znaczących postępów poczynionych w ostatnich latach liczba palaczy w UE wciąż jest wysoka – pali 26 proc. ogółu ludności, a w grupie wiekowej 15-24 odsetek ten wynosi 29 proc.
Priorytety polityki
By zaradzić tej sytuacji, Unia Europejska i rządy krajowe wprowadziły różne środki zwalczania palenia tytoniu – w formie przepisów prawnych, zaleceń i wcześniej – kampanii informacyjnych.
Środki te obejmują głównie:
- regulacje dotyczące wyrobów tytoniowych (np. opakowanie, oznakowanie, składniki)
- ograniczenia w zakresie reklamy wyrobów tytoniowych
- tworzenie środowisk wolnych od dymu tytoniowego
- środki podatkowe i działania w zakresie zwalczania nielegalnego handlu
Środki te mają zapewnić obywatelom ochronę przed niebezpiecznymi skutkami palenia i innych form konsumpcji tytoniu, w tym skutkami biernego palenia. Mają one przede wszystkim pomóc palaczom rzucić nałóg lub sprawić, by ludzie w ogóle nie zaczynali palić. Szczególną uwagę poświęcono paleniu w młodym wieku, jako że 93 proc. palaczy zaczyna palić przed ukończeniem 26. roku życia.
Regulacje dotyczące produktów
Jeśli wziąć pod uwagę znaczący handel transgraniczny wyrobami tytoniowymi i ryzyko wynikające z rozbieżnych krajowych uregulowań prawnych, wprowadzenie ogólnounijnych przepisów dotyczących tych wyrobów jest konieczne. Przepisy te chronią wszystkich konsumentów w całej UE. Dyrektywa w sprawie wyrobów tytoniowych reguluje kwestie dotyczące produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów począwszy od maja 2016 r.
Inne działania UE
- Dyrektywa Rady 2011/64/UE w sprawie struktury oraz stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych wprowadziła wysokie podatki od wyrobów tytoniowych, które są niezwykle skuteczne w ograniczaniu spożycia tych wyrobów, szczególnie wśród młodych.
- Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) prowadzi dochodzenia związane z nielegalnym handlem wyrobami tytoniowymi zgodnie z międzynarodowym protokołem dotyczącym nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi.
Współpraca międzynarodowa
UE współpracuje z partnerami międzynarodowymi w celu ograniczenia światowej konsumpcji wyrobów tytoniowych. Kraje UE oraz Komisja Europejska są aktywnymi partnerami na forum Ramowej Konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC), która jest prawnie wiążącą umową międzynarodową zmierzającą do ograniczenia skutków zdrowotnych i gospodarczych, jakie niesie ze sobą konsumpcja wyrobów tytoniowych. Co dwa lata odbywają się Konferencje Stron Konwencji, na których są podejmowane decyzje, przyjmowane protokoły i wydawane wytyczne.
Kampanie UE
Komisja działała wcześniej na rzecz zerwania z nałogiem palenia tytoniu. Trzy ogólnounijne kampanie dotyczyły problemów związanych z paleniem w całej Europie. Od 2016 r. jednak nacisk kładzie się na inicjatywy krajowe.
