Z ostrożnych szacunków wynika, że w 2002 r. w UE ponad 79 tys. dorosłych, w tym 19 tys. niepalących, zmarło w konsekwencji narażenia na dym tytoniowy w domu (72 tys.) i w pracy (7,3 tys.).
Badanie Eurobarometr (3MB) z marca 2009 roku dowodzi, że 84 proc. obywateli UE popiera zakaz palenia w biurach i innych miejscach pracy znajdujących się wewnątrz budynków, 79 proc. jest za zakazem palenia w restauracjach, a 61 proc. – w barach i pubach.
Ochrona Europejczyków przed biernym paleniem tytoniu
Zalecenie Rady z 2009 r. doprowadziło do zaostrzenia przepisów zakazujących palenia w przestrzeni publicznej, jak również do pogłębienia unijnej współpracy w zakresie ograniczania użycia tytoniu.
Z opublikowanego w 2013 r. sprawozdania z realizacji tego zalecenia wynika, że 17 krajów UE wprowadziło kompleksowe przepisy antynikotynowe. Najostrzejsze zakazy palenia obowiązują w Irlandii, Grecji, Bułgarii, na Malcie, w Hiszpanii i na Węgrzech. Obowiązujący tam całkowity zakaz palenia obejmuje zamknięte przestrzenie publiczne, środki transportu publicznego oraz miejsca pracy i dopuszcza tylko nieliczne wyjątki.
Przepisy antynikotynowe w UE
W lutym 2013 r. Komisja opublikowała sprawozdanie zawierające podsumowanie stanu wdrożenia zalecenia Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego z 2009 r. Wynika z niego, że:
- Wszystkie kraje UE wprowadziły przepisy mające chronić Europejczyków przed dymem papierosowym. Przepisy te różnią się jednak znacznie pod względem zakresu.
- W niektórych krajach problemem jest egzekwowanie przestrzegania przepisów. Dotyczy to szczególnie przepisów skomplikowanych (tj. przewidujących odstępstwa od reguły).
- W okresie od 2009 do 2012 roku w Europie spadły wskaźniki narażenia na dym tytoniowy, np. w przypadku osób odwiedzających bary i puby z 46 do 28 proc., a w przypadku osób odwiedzających restauracje z 31 do 14 proc.
- Belgia, Hiszpania i Polska to kraje, w których dzięki przyjęciu kompleksowych przepisów udało się w krótkim czasie w bardzo dużym stopniu ograniczyć narażenie na dym tytoniowy.
- Wpływ przepisów antynikotynowych na stan zdrowia jest natychmiastowy – od razu spada odsetek zawałów serca i chorób układu oddechowego. Skutki ekonomiczne przepisów antynikotynowych są pozytywne lub w ogóle nieodczuwalne.
Rzeczywiste narażenie osób odwiedzających lokale gastronomiczne lub lokale, gdzie spożywa się alkohol, na dym tytoniowy oceniono w badaniu Eurobarometr. Ostatnie dane (z 2017 r.) wskazują, że ekspozycja spadła jeszcze bardziej – do 20 proc. w przypadku barów i pubów oraz do 9 proc. w przypadku restauracji.
Zapoznaj się ze sprawozdaniem dotyczącym poszczególnych regulacji antynikotynowych w UE. Sprawozdanie obejmuje:
- szczegółowy opis stanu prawnego w UE
- tabelę z danymi dotyczącymi przepisów antynikotynowych i ich wdrażania w UE
- sprawozdanie z realizacji zalecenia przez kraje UE.
Zalecenie Rady
W zaleceniu Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego, przyjętym 30 listopada 2009 r. w wyniku konsultacji i w drodze procedury ustawodawczej, wzywa się kraje UE do działań w trzech głównych obszarach. Są to:
- przyjęcie i wdrożenie w terminie trzech lat od daty przyjęcia zalecenia przepisów służących pełnej ochronie obywateli przed narażeniem na dym tytoniowy w zamkniętych obiektach publicznych, miejscach pracy i w środkach transportu publicznego
- wzmocnienie przepisów antynikotynowych środkami dodatkowymi, np. służącymi ochronie dzieci, wspierającymi osoby starające się rzucić palenie oraz obrazkowymi ostrzeżeniami na opakowaniach wyrobów tytoniowych
- zacieśnienie współpracy na poziomie UE przez stworzenie sieci krajowych punktów kontaktowych ds. kontroli użycia tytoniu.
Nowe zalecenie Rady
W portalu „Wyraź swoją opinię” opublikowano zaproszenie do zgłaszania uwag na temat potencjalnego rozszerzenia zakresu zalecenia z 2009 r. Uwagi przyjmowano od 22 czerwca do 20 lipca 2022 r.
W marcu 2023 r. rozpoczęto tzw. ukierunkowane konsultacje, podczas których zasięgnięto opinii przedstawicieli krajów UE, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, przemysłu tytoniowego, branży turystyczno-hotelarskiej, stowarzyszeń konsumenckich i handlowych oraz podmiotów w obszarze edukacji, sportu i kultury.
W następstwie tego procesu 17 września 2024 r. przyjęto na szczeblu Komisji wniosek ustawodawczy Komisji dotyczący zalecenia Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego i aerozoli.
W zaleceniu wzywa się kraje UE do objęcia przepisami antynikotynowymi również najważniejszych przestrzeni zewnętrznych, a także nowszych produktów takich jak papierosy elektroniczne i podgrzewane wyroby tytoniowe.
Zalecenie propaguje przede wszystkim skuteczniejszą ochronę Europejczyków, w szczególności dzieci i młodzieży, przed biernym paleniem tytoniu i aerozolami, a także podejmowanie działań służących zwalczaniu uzależnienia od nikotyny i temu, by palenie tytoniu i korzystanie z nowych wyrobów tytoniowych przestały być społecznie akceptowane.
Więcej informacji:
- Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego i aerozoli zastępującego zalecenie Rady 2009/C 296/02
- Dokument roboczy służb Komisji towarzyszący wnioskowi dotyczącemu zalecenia Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego i aerozoli zastępującego zalecenie Rady 2009/C 296/02
- Konsultacje z zainteresowanymi stronami – streszczenie sprawozdania
Komunikaty prasowe
- Komisja proponuje zaostrzenie środków dotyczących środowisk wolnych od dymu tytoniowego, aby lepiej chronić zdrowie publiczne
- Pytania i odpowiedzi dotyczące zaktualizowanego zalecenia w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego
- Sprawozdanie w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego i reklamy wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów
- Wyroby tytoniowe w UE: Poziom narażenia na bierne palenie zredukowany, ale wciąż zbyt wysoki, wynika z raportu Komisji
- Walka z tytoniem w UE
- Komisja postuluje stworzenie Europy wolnej od dymu tytoniowego do 2012 r.
- Pytania i odpowiedzi dotyczące wniosku Komisji w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego