Għalkemm ir-rati ta’ mard infettiv fl-UE naqsu jew baqgħu stabbli f’dawn l-aħħar snin, it-theddid għadu rikorrenti. L-influwenza pandemika (H1N1) fl-2009, it-tifqigħa tal-E. Coli fil-Ġermanja fl-2011, it-theddida tal-virus tal-Ebola fl-Afrika tal-Punent fl-2014, iz-Zika fl-2016 u l-COVID-19 fl-2020 juru li t-theddid internazzjonali permezz ta’ infezzjonijiet ġodda jista’ jitfaċċa fi kwalunkwe ħin.

Il-pandemija tal-COVID-19 ġabet magħha sfida mingħajr preċedent għas-saħħa pubblika u għall-ħajja kif nafuha. Il-ġlieda kontra t-theddid transkonfinali għas-saħħa teħtieġ tħejjija tajba u azzjoni kkoordinata qabel, matul u wara kriżi.

Bħala parti mill-bini ta’ Unjoni Ewropea tas-Saħħa, il-Kummissjoni Ewropea pproponiet qafas ġdid għas-sigurtà tas-saħħa adattat għall-isfidi tas-saħħa ta’ għada fil-11 ta’ Novembru. Abbażi tat-tagħlimiet meħuda mill-ġlieda kontra l-coronavirus, il-qafas il-ġdid se jestendi r-rwol tal-aġenziji tal-UE fil-koordinazzjoni tal-miżuri ta’ tħejjija u ta’ rispons. L-Awtorità Ewropea għat-Tħejjija għall-Emerġenzi tas-Saħħa u r-Rispons (HERA) inħolqot biex tħejji għal emerġenzi tas-saħħa pubblika u twieġeb għalihom.

Nindirizzaw it-theddid għas-saħħa

Ir-rispons għal theddida għas-saħħa jinvolvi għadd ta’ elementi:

• insibu u nidentifikaw theddida, tifqigħa jew kriżi permezz ta’ sorveljanza u monitoraġġ
• ikollna mezzi ta’ twissija bikrija u ta’ notifika permezz ta’ proċeduri affidabbli u għodod oħra li l-awtoritajiet tas-saħħa jistgħu jużaw biex jiskambjaw l-informazzjoni malajr u b’mod immirat

Valutazzjoni tar-riskju kompetenti hija element ewlieni fid-deċiżjoni dwar jekk u kif tirreaġixxi għal theddida. Dan huwa partikolarment importanti f’kuntest internazzjonali.

Iż-żieda fit-tħejjija hija kruċjali biex ikun hemm il-kapaċitajiet, il-proċessi u l-miżuri xierqa fis-seħħ meta jkun meħtieġ. It-tħejjija hija fundamentali biex jiġi żgurat li l-proċeduri u l-mekkaniżmi jiġu stabbiliti minn qabel u jkunu jistgħu jiġu mobilizzati malajr fi żminijiet ta’ theddida għas-saħħa biex jiġu protetti ċ-ċittadini. It-tagħlimiet meħuda minn avvenimenti reali u eżerċizzji regolari ta’ simulazzjoni biex jiġu ttestjati l-proċeduri eżistenti jipprovdu kontribut siewi għat-titjib u l-adattament tal-attivitajiet ta’ tħejjija.

Xi theddid huwa fit-tul u jeħtieġ azzjoni mmirata speċifika. Ir-reżistenza għall-antimikrobiċii hija problema ta’ saħħa pubblika li qiegħda tikber li tirrikjedi livell adegwat ta’ tħejjija u rispons. Epidemiji bħal dawk tal-HIV/AIDS, l-epatite virali u t-tuberkulożi jeħtieġu wkoll attenzjoni speċjali, koordinata u fit-tul. L-istess jgħodd għat-tħejjija għall-attakki terroristiċi, it-theddid ibridu u l-forom kollha ta’ theddid ikkawżat mill-bniedem għall-pubbliku.

Azzjoni transkonfinali tal-UE

L-Unjoni Ewropea għandha fis-seħħ leġiżlazzjoni biex tiżgura rispons koordinat għal theddid transkonfinali għas-saħħa minn mard infettiv, oriġini kimika, bijoloġika, ambjentali u mhux magħrufa, kemm jekk aċċidentalment kif ukoll jekk deliberatament rilaxxat.

Filwaqt li tibni fuq it-tagħlimiet meħuda mill-coronavirus, il-Proposta għal Regolament dwar theddid transkonfinali serju għas-saħħa li jħassar id-Deċiżjoni 1082/2013/UE toħloq mandat aktar robust għall-koordinazzjoni fil-livell tal-UE. Id-dikjarazzjoni ta’ sitwazzjoni ta’ emerġenza tal-UE twassal għal iktar koordinazzjoni u tippermetti l-iżvilupp, il-ħażna u l-akkwist ta’ prodotti rilevanti għall-kriżijiet.

Il-Kummissjoni Ewropea u l-aġenziji tal-UE, b’mod partikolari ċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC), se jittestjaw u jivverifikaw b’mod regolari l-pjanijiet ta’ tħejjija għall-pandemiji fil-livelli tal-UE u nazzjonali. Il-Kummissjoni Ewropea se tirrapporta r-riżultati lill-pajjiżi tal-UE u lill-Parlament Ewropew.

L-ECDC se joħloq ukoll sistema ta’ sorveljanza msaħħa u integrata fil-livell tal-UE, bl-użu tal-intelliġenza artifiċjali u mezzi teknoloġiċi avvanzati oħra.

Il-pajjiżi tal-UE se jkunu meħtieġa jżidu r-rappurtar tagħhom tal-indikaturi tas-sistemi tas-saħħa (eż. id-disponibbiltà ta’ sodod tal-isptar, il-kura speċjalizzata u l-kapaċità ta’ kura intensiva, l-għadd ta’ staff mediku mħarreġ).

Awtorità tal-UE għat-Tħejjija u għar-Rispons f’Każ ta’ Emerġenza tas-Saħħa (HERA)

L-Awtorità l-ġdida dwar it-Tħejjija u r-Rispons għall-Emerġenzi tas-Saħħa (HERA) se tagħti spinta lill-kapaċità tal-Ewropa li tipprevjeni, tidentifika u tirreaġixxi malajr għal emerġenzi tas-saħħa transfruntieri. Il-missjoni tagħha se tkun li ssaħħaħ il-koordinazzjoni tas-sigurtà tas-saħħa fl-UE biex tiżgura l-iżvilupp, il-manifattura, l-akkwist, u d-distribuzzjoni ekwa ta’ kontromiżuri mediċi ewlenin, u li jikkontribwixxi għat-tisħiħ tat-tħejjija u l-arkitettura ta’ rispons għal emerġenzi tas-saħħa globali.

Il-HERA se jkollha modi differenti ta’ operat matul it-tħejjija u ż-żminijiet ta’ kriżi. Fil-“fażi ta’ tħejjija”, il-HERA se torjenta l-investiment u l-azzjoni lejn it-tisħiħ tal-prevenzjoni, tat-tħejjija u tal-prontezza għal emerġenzi ġodda tas-saħħa pubblika. Fil-“fażi tal-kriżi”, l-HERA se tkun tista’ tagħmel użu minn setgħat akbar għat-teħid ta’ deċiżjonijiet u għal implimentazzjoni rapidi ta’ miżuri ta’ emerġenza.

ECDC u EMA msaħħin

Il-mandat tal-ECDC jissaħħaħ sabiex ikun jista’ jappoġġja lill-Kummissjoni Ewropea u lill-pajjiżi tal-UE fit-twettiq tal-kompiti l-ġodda deskritti hawn fuq, b’mod partikolari:

• is-sorveljanza epidemjoloġika permezz ta’ sistemi integrati li jippermettu sorveljanza f’ħin reali
• it-tħejjija u ppjanar tar-rispons, ir-rappurtar u l-awditjar
• l-għoti ta’ rakkomandazzjonijiet mhux vinkolanti u l-għażliet għall-ġestjoni tar-riskju
• il-kapaċità li jiġu mmobilizzati u skjerati Timijiet ta’ Assistenza għat-Tfaqqigħ tal-UE biex jassistu r-rispons lokali fl-Istati Membri
• il-bini ta’ netwerk ta’ laboratorji ta’ referenza tal-UE u ta’ netwerk għas-sustanzi ta’ oriġini umana

Il-mandat tal-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini se jiġi rinfurzat sabiex tkun tista’ tiffaċilita rispons ikkoordinat fil-livell tal-Unjoni għall-kriżijiet tas-saħħa billi:

• jsiru monitoraġġ u mitigazzjoni tar-riskju ta’ skarsezzi ta’ mediċini kritiċi u ta’ apparat mediku
• jingħataw pariri xjentifiċi dwar mediċini li jista’ jkollhom il-potenzjal li jittrattaw, jipprevjenu jew jiddijanjostikaw il-mard li jikkawża dawk il-kriżijiet
• jiġu kkoordinati studji għall-monitoraġġ tal-effettività u s-sikurezza tal-vaċċini
• jiġu kkoordinati provi kliniċi

Deċiżjoni dwar theddid transkonfinali għas-saħħa

Pass ewlieni fil-bini ta’ qafas tas-sigurtà tas-saħħa tal-UE koerenti u b’saħħtu kien l-adozzjoni tad-Deċiżjoni Nru 1082/2013 dwar theddid transkonfinali serju għas-saħħa biex jitjieb l-istat ta’ tħejjija u tissaħħaħ il-kapaċità għal rispons koordinat għal emerġenzi tas-saħħa madwar l-UE.

Din il-leġiżlazzjoni kienet pass importanti ’l quddiem fit-titjib tas-sigurtà tas-saħħa fl-UE u pprovdiet il-qafas legali għall-kooperazzjoni tal-UE f’dan il-qasam sakemm jiġu adottati l-proposti l-ġodda. Hija tappoġġja lill-Istati Membri tal-UE fil-ġlieda kontra t-theddid transkonfinali u tgħin biex tipproteġi liċ-ċittadini kontra pandemiji futuri possibbli u theddid transkonfinali serju għas-saħħa billi:

• issaħħaħ il-kapaċità tal-ippjanar ta’ tħejjija fil-livell tal-UE permezz tat-tisħiħ tal-koordinazzjoni u l-aħjar prattika u l-ixxerjar tal-informazzjoni dwar l-ippjanar tat-tħejjija nazzjonali
• tħaddemsistema ta’ twissija rapida għan-notifika ta’ theddid transkonfinali serju għas-saħħa li jeħtieġ rispons koordinat fil-livell tal-Unjoni – is-Sistema ta’ Twissija Bikrija u Reazzjoni tal-UE
• Ittejjeb il-valutazzjoni tar-riskju u l-ġestjoni ta’ theddid transkonfinali għas-saħħa
• tistabbilixxi l-arranġamenti meħtieġa għall-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ mekkaniżmu ta’ akkwist konġunt ta’ kontromiżuri mediċi u mekkaniżmi ta’ skjerament għall-MCM
• issaħħaħ il-koordinazzjoni ta’ rispons mifrux mal-UE kollha billi jiġi pprovdut mandat legali solidu lill-Kumitat għas-Sigurtà għas-Saħħa biex jikkoordina r-risponsi nazzjonali għal theddid transkonfinali serju għas-saħħa u l-komunikazzjoni tar-riskju u tal-kriżijiet biex jipprovdi informazzjoni konsistenti u kkoordinata lill-pubbliku u lill-professjonisti tal-kura tas-saħħa
• trawwem il-kooperazzjoni internazzjonali u l-azzjoni globali