Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση μιας νεοεμφανιζόμενης διασυνοριακής απειλής κατά της υγείας είναι η εκτίμηση των συναφών κινδύνων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε
- την προέλευση: ποια είναι η νόσος ή η χημική ουσία που προκαλεί την επιδημική έξαρση;
- τον τρόπο μετάδοσης: πώς εξαπλώνεται (π.χ. μεταδίδεται με τον αέρα όπως η γρίπη, μέσω των τροφών όπως η σαλμονέλα ή από κουνούπια όπως ο ιός Ζίκα);
- τις συνέπειες: ποιες είναι οι συνέπειές της για την ανθρώπινη υγεία (π.χ. προκαλεί πνευμονία κ.λπ.);
- τη θνησιμότητα: ποιος είναι ο βαθμός σοβαρότητας της νόσου, συμπεριλαμβανομένης της θνησιμότητάς της;
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά καθορίζουν τις πιθανές επιλογές αντίδρασης. Επιπλέον, όπως και με τη COVID-19, μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με εντελώς νέες νόσους, όπου οφείλουμε να σχεδιάσουμε μια αντίδραση ακόμη και προτού λάβουμε απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα.
Η απόφαση αριθ. 1082/2013/EΕ σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας θεσπίζει συντονισμένους μηχανισμούς της ΕΕ για την εκτίμηση κινδύνου. Οι μηχανισμοί αυτοί περιλαμβάνουν την αξιοποίηση της εμπειρογνωμοσύνης αρμόδιων ευρωπαϊκών και διεθνών φορέων, με στόχο την παροχή αξιόπιστων επιστημονικών συμβουλών που λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία συντονισμού της αντίδρασης.
Ποιοι οργανισμοί διενεργούν εκτίμηση κινδύνου;
Σε επίπεδο ΕΕ, η εκτίμηση κινδύνου διενεργείται από:
- το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), εάν η απειλή είναι:
- βιολογικής προέλευσης και αφορά λοιμώδεις νόσους ή μικροβιακή αντοχή και λοιμώξεις που συνδέονται με την υγειονομική περίθαλψη
- άγνωστης προέλευσης
- την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), στην περίπτωση σοβαρής διασυνοριακής απειλής κατά της υγείας που εμπίπτει στην εντολή της
- άλλους σχετικούς οργανισμούς της ΕΕ που ενδέχεται να κληθούν να την διενεργήσουν στον αντίστοιχο τομέα εμπειρογνωμοσύνης τους (π.χ. περιβάλλον)
Εάν η απαιτούμενη εκτίμηση κινδύνου δεν εμπίπτει πλήρως ή εν μέρει στην εντολή των υφιστάμενων οργανισμών της ΕΕ, η Επιτροπή παρέχει ad hoc εκτίμηση κινδύνου. Για παράδειγμα, η επιστημονική επιτροπή για την υγεία, τους περιβαλλοντικούς και τους νεοεμφανιζόμενους κινδύνους (SCHEER) έχει εντολή να παρέχει εκτίμηση κινδύνου για την δημόσια υγεία σε περίπτωση σοβαρών διασυνοριακών χημικών απειλών.
H εκτίμηση κινδύνου βασίζεται σε σχετικές πληροφορίες, εφόσον υπάρχουν, από άλλους φορείς, ιδίως από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), σε περίπτωση έκτακτης κατάστασης διεθνούς ενδιαφέροντος στον τομέα της δημόσιας υγείας.
