Een risicobeoordeling is de eerste reactie op een nieuwe grensoverschrijdende gezondheidsbedreiging. Daarbij zijn de volgende aspecten van belang:
- Oorzaak: Om welke ziekteverwekker of chemische stof gaat het?
- Overdracht: Hoe worden mensen besmet, via de lucht (zoals griep), voedsel (zoals salmonella) of muggen (zoals zika)?
- Gevolgen: Wat zijn de gevolgen voor de menselijke gezondheid (bijv. longontsteking)?
- Dodelijkheid: Hoe ernstig is het probleem, hoe groot is de kans op overlijden?
De antwoorden op deze vragen bepalen de mogelijke reacties. Bovendien kunnen we, zoals bij COVID-19, worden geconfronteerd met volledig nieuwe ziekten, waarvoor we een respons moeten plannen voordat we al deze vragen hebben beantwoord.
Dankzij Besluit 1082/2013/EU over ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid gebeurt de risicobeoordeling voortaan gecoördineerd in EU-verband. Hierbij wordt voor wetenschappelijk advies een beroep gedaan op de expertise van Europese en internationale instanties, op basis waarvan de gecoördineerde respons wordt bepaald.
Welke agentschappen voeren een risicobeoordeling uit?
Op EU-niveau wordt de risicobeoordeling uitgevoerd door:
- het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC), als de dreiging:
- van biologische aard is, d.w.z. een besmettelijke ziekte, een antibioticaresistentie of een zorginfectie
- van onbekende oorsprong is
- de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA), als het om een ernstige grensoverschrijdende bedreiging van de gezondheid gaat die onder haar mandaat valt
- andere EU-agentschappen waarop een beroep kan worden gedaan op hun gebied van deskundigheid (bijv. milieu)
Wanneer de vereiste risicobeoordeling geheel of gedeeltelijk buiten het mandaat van bestaande EU-agentschappen valt, laat de Commissie een risicobeoordeling ad hoc maken. Zo werd bijvoorbeeld het Wetenschappelijk Comité voor gezondheids-, milieu- en opkomende risico’s (SCHEER) belast met de beoordeling van risico’s voor de volksgezondheid in geval van ernstige grensoverschrijdende chemische dreigingen.
Bij de risicobeoordeling wordt eventueel rekening gehouden met informatie die door andere instanties is verstrekt, in het bijzonder de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) als het om een internationale noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid gaat.
