In het kader van doelstelling 3.3 van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties wordt geprobeerd uiterlijk in 2030 een einde te maken aan aids en tuberculose, en hepatitis te bestrijden. De EU heeft bewezen dat zij hierbij een belangrijke rol wil spelen door acties en beleid in de lidstaten te ondersteunen zodat zij de strijd tegen deze drie epidemieën kunnen opvoeren en de duurzame ontwikkelingsdoelstelling kunnen bereiken.
EU-beleid
De EU zet zich al heel lang in voor de bestrijding van hiv/aids. Virale hepatitis en tuberculose werden aanvankelijk nog als co-infecties van hiv beschouwd, maar worden meer en meer als op zichzelf staande ziektes beschouwd.
De EU presenteerde in 2005 haar eerste beleidsinstrument voor de aanpak van hiv/aids op Europees niveau met een mededeling van de Commissie over de bestrijding van hiv/aids. Die vormde de basis voor het optreden van de EU in de periode 2006-2009.
Omdat hiv/aids nog steeds een bedreiging voor de volksgezondheid en een politieke prioriteit was, verscheen in 2009 een tweede mededeling over de bestrijding van hiv/aids in de Europese Unie en haar buurlanden.
In deze mededeling werd benadrukt hoe belangrijk het is om de preventie op te schalen, de bestrijding van hiv/aids in prioritaire regio’s te ondersteunen en middelen te ontwikkelen om de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in heel Europa te bereiken en te ondersteunen. De bedoeling was een politieke impuls geven aan de hiv/aids-bestrijding door alle belanghebbenden in de lidstaten, het maatschappelijk middenveld en de industrie te betrekken bij activiteiten gericht op preventie, prioritaire regio’s en groepen, betere kennis, monitoring en evaluatie.
Bij de mededeling van 2009 hoorden twee opeenvolgende actieplannen.
In 2015 bereikten de wereldleiders overeenstemming over mondiale maatregelen om uiterlijk in 2030 een einde te maken aan de hiv/aids- en de tuberculose-epidemie en om virale hepatitis te bestrijden in het kader van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Daarna, in 2016, beloofde de EU in haar mededeling over de volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst om de EU-landen te helpen die doelstellingen te verwezenlijken.
Vóór de 22e internationale aidsconferentie in 2018 publiceerde de Europese Commissie een werkdocument over de stand van zaken op EU-niveau, de beleidsinstrumenten en goede praktijken voor de bestrijding van hiv/aids, virale hepatitis en tuberculose in de Europese Unie en haar buurlanden.
In dat werkdocument werd de balans opgemaakt van de EU-steun aan de lidstaten op verschillende beleidsterreinen: volksgezondheid, onderzoek, drugsbeleid, ontwikkelingssamenwerking, toetredings- en nabuurschapsbeleid, Europese structuurfondsen, enz. Het ging ook in op door de EU gefinancierde goede praktijken op het gebied van vroege diagnose, meer tests, meer voorlichting voor kwetsbare groepen, geïntegreerde zorg voor meerdere ziektes, snelle koppeling met zorg, behandeling als preventie, gezondheidsbevordering en ondersteuning van netwerken en maatschappelijke organisaties.
Door de EU gefinancierde gezondheidsprogramma’s
De EU financiert via het EU-gezondheidsprogramma ook rechtstreeks tal van projecten en activiteiten. Die hebben bijgedragen tot de ontwikkeling en uitvoering van goede praktijken om internationale afspraken over de uitroeiing van aids en tuberculose en het terugdringen van virale hepatitis na te komen. De belangrijkste thema’s en aandachtspunten waren:
- vroegtijdige opsporing van hiv, hepatitis en tuberculose, vermindering van het aantal patiënten die te laat hulp zoeken en verbetering van preventie en behandeling
- geïntegreerde behandeling en zorg, garanderen van zorg, geïntegreerde diagnose en patiëntenbegeleiding, koppeling van zorg in de gemeenschap aan gezondheidsdiensten, en gezondheidszorg in gevangenissen
- ondersteuning van het maatschappelijk middenveld voor hun specifieke rol bij de bestrijding van deze ziektes
Het Uitvoerend Agentschap voor consumenten, gezondheid en voeding (Chafea) beheert sinds 2003 projecten op het gebied van hiv, hepatitis en tuberculose.
Samenwerking
Vijftien jaar lang, van 2005 tot 2019, kwamen twee instanties op initiatief van de Commissie tweemaal per jaar bijeen om te helpen bij de uitvoering van het beleid en om de samenwerking tussen landen, maatschappelijk middenveld en internationale organisaties te versterken.
De denktank voor hiv/aids, virale hepatitis en tuberculose (TT) was een forum van vertegenwoordigers van de nationale gezondheidsautoriteiten uit de EU- en de EER-landen voor informatie-uitwisseling en samenwerking. Deze denktank heeft een belangrijke rol gespeeld bij het vaststellen van de beleidsprioriteiten voor hiv/aids, virale hepatitis en tuberculose.
Het forum van het maatschappelijk middenveld voor hiv/aids, virale hepatitis en tuberculose (CSF) was een informeel adviesorgaan dat de deelname van ngo’s en netwerken aan de ontwikkeling en uitvoering van het EU-beleid mogelijk maakte. Het CSF adviseerde zowel de denktank als de Commissie.
In 2019 werden deze groepen in hun huidige vorm opgeheven. Maar de Commissie blijft overleg voeren over specifieke aspecten van het beleid voor hiv, tuberculose en hepatitis, en faciliteert de uitwisseling van beste praktijken via geschikte mechanismen zoals het Gezondheidsbeveiligingscomité en specifieke netwerken van het EU-platform voor gezondheidsbeleid.
