Η ετοιμότητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πλαισίου υγειονομικής ασφάλειας της ΕΕ. Ο σχεδιασμός της πρόληψης, της ετοιμότητας και της αντίδρασης αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την αποτελεσματική παρακολούθηση, την έγκαιρη προειδοποίηση και την καταπολέμηση σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας.
Το σχέδιο πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης της Ένωσης
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2371 απαιτεί από την Επιτροπή να αναπτύξει ενωσιακό σχέδιο πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης. Το σχέδιο θα είναι τεχνικής φύσης και θα περιλαμβάνει τις επιχειρησιακές διατάξεις για τη στήριξη των κρατών μελών όσον αφορά την ετοιμότητα και την αντίδραση σε περίπτωση σοβαρής διασυνοριακής απειλής κατά της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της μικροβιακής αντοχής.
Σκοπός του είναι η προώθηση αποτελεσματικής και συντονισμένης αντίδρασης σε σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας σε επίπεδο Ένωσης και κρατών μελών/ΕΟΧ.
Τα κράτη μέλη είναι επιφορτισμένα να συνεργάζονται στο πλαίσιο της επιτροπής υγειονομικής ασφάλειας και να συντονίζονται με την Επιτροπή ώστε να επιδιώκουν συνοχή με το σχέδιο πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης της Ένωσης στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.
Επιπλέον, το σχέδιο περιλαμβάνει στοιχεία διασυνοριακής και διαπεριφερειακής ετοιμότητας με σκοπό την υποστήριξη ευθυγραμμισμένων, πολυτομεακών, διασυνοριακών μέτρων δημόσιας υγείας, λαμβάνοντας υπόψη τις ικανότητες όσον αφορά την επιτήρηση, τη διεξαγωγή διαγνωστικών εξετάσεων, την ιχνηλάτηση επαφών, τα εργαστήρια, την κατάρτιση του υγειονομικού προσωπικού και την εξειδικευμένη ή εντατική θεραπεία σε γειτονικές περιφέρειες.
Συντονισμός σχετικά με τον σχεδιασμό πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2371, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν έκθεση στην Επιτροπή σχετικά με τον σχεδιασμό πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης σε εθνικό επίπεδο και, κατά περίπτωση, σε περιφερειακό επίπεδο. Η έκθεση θα καλύπτει πληροφορίες σχετικά με τα ακόλουθα:
- εφαρμογή των ικανοτήτων που αναμένονται βάσει του διεθνούς υγειονομικού κανονισμού του ΠΟΥ·
- ρυθμίσεις διαλειτουργικότητας μεταξύ του τομέα της υγείας και άλλων κρίσιμων τομέων·
- στοιχεία σχετικά με τη διακυβέρνηση, τις ικανότητες και τους πόρους·
- εθνικά σχέδια αντίδρασης που καλύπτουν την αντίδραση σε καταστάσεις επιδημιών· τη μικροβιακή αντοχή, λοιμώξεις σχετιζόμενες με χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και άλλες σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας·
- μέτρα για την κάλυψη ελλείψεων που εντοπίστηκαν·
- κατά περίπτωση, διασυνοριακά διαπεριφερειακά και διατομεακά στοιχεία.
Επιπλέον, η δράση της ΕΕ για την ενίσχυση της ετοιμότητας περιλαμβάνει τακτικές ασκήσεις για τη δοκιμή υφιστάμενων διαδικασιών στο πλαίσιο ενωσιακών και εθνικών σχεδίων ετοιμότητας.
Στο πλαίσιο του προγράμματος της ΕΕ για την υγεία παρέχεται στήριξη με τη μορφή κατάρτισης και ασκήσεων και διευκολύνεται η ανταλλαγή εμπειριών, οδηγιών και διαδικασιών μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι οι εθνικές αρχές και τα όργανα έχουν τη δυνατότητα να συνεργάζονται με την Επιτροπή, καθώς και μεταξύ τους, με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών σε περίπτωση ταχέως εξελισσόμενης κρίσης.
Ο Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός για την Υγεία και τον Ψηφιακό τομέα (HaDEA) διαχειρίζεται έργα ετοιμότητας και αντίδρασης από το 2003.
Κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων: εξασφάλιση κατάλληλης ετοιμότητας
Η εκδήλωση της πανδημικής γρίπης H1N1 το 2009 έφερε στο φως αδυναμίες όσον αφορά την πρόσβαση και την αγοραστική δύναμη των χωρών της ΕΕ για την προμήθεια εμβολίων και φαρμάκων κατά της πανδημίας.
Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει έναν μηχανισμό για την κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων, ο οποίος θα στηρίζει τη δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση και διανομή εμβολίων κατά της πανδημικής γρίπης στο μέλλον.
Η Επιτροπή ενέκρινε τη συμφωνία κοινής προμήθειας ιατρικών αντιμέτρων στις 10 Απριλίου 2014. Από τον Ιούλιο του 2024 η συμφωνία κοινής προμήθειας έχει υπογραφεί από 38 χώρες, συμπεριλαμβανομένων όλων των χωρών της ΕΕ και του ΕΟΧ, της Αλβανίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Μολδαβίας, του Μαυροβουνίου, της Βόρειας Μακεδονίας, της Αλβανίας, της Σερβίας, του Κοσόβου* και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η εν λόγω συμφωνία προβλέπει την ανάπτυξη ενός προαιρετικού μηχανισμού που θα επιτρέπει στις συμμετέχουσες χώρες και στα θεσμικά όργανα της ΕΕ να προμηθεύονται από κοινού ιατρικά αντίμετρα για διάφορες κατηγορίες διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, συμπεριλαμβανομένων εμβολίων, αντιιικών φαρμάκων και άλλων θεραπειών.
Θεσπίζει κοινούς κανόνες για την πρακτική οργάνωση διαδικασιών κοινής προμήθειας, και συγκεκριμένα:
- ορίζει τις πρακτικές ρυθμίσεις που διέπουν τον μηχανισμό,
- προσδιορίζει τον τρόπο λήψης αποφάσεων όσον αφορά την επιλογή των διαδικασιών,
- καθορίζει οργανωτικές λεπτομέρειες για την αξιολόγηση των προσφορών και την ανάθεση της σύμβασης.
Στόχος του μηχανισμού είναι η βελτίωση της ετοιμότητας των χωρών της ΕΕ για τον μετριασμό σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, η εξασφάλιση πιο ισότιμης πρόσβασης σε ειδικά ιατρικά αντίμετρα και η βελτίωση της ασφάλειας εφοδιασμού, σε συνδυασμό με πιο δίκαιες τιμές και καλύτερους όρους αγοράς.
Σημαντικό επίτευγμα για τη δημόσια υγεία και την ετοιμότητα έναντι σοβαρών διασυνοριακών απειλών αποτελεί η υπογραφή, τον Μάρτιο του 2019, συμβάσεων-πλαισίων για την παραγωγή και προμήθεια εμβολίων κατά της πανδημικής γρίπης από την Επιτροπή και τις χώρες της ΕΕ που αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
Οι κοινές προμήθειες ήταν επίσης ύψιστης σημασίας για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19.
Εκατοντάδες συμβάσεις συνολικής αξίας σχεδόν 13 δισ. ευρώ διασφαλίζουν ότι έως και 36 συμμετέχουσες χώρες έχουν πρόσβαση σε βασικά ιατρικά εφόδια και καινοτόμα θεραπευτικά μέσα, καθώς και σε μέσα ατομικής προστασίας και ιατρικό εξοπλισμό σύμφωνα με τις πολιτικές της ΕΕ σχετικά με τον διαγνωστικό έλεγχο και τον εμβολιασμό.
Τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τις κοινές προμήθειες στο πλαίσιο αυτού του μηχανισμού θα τις βρείτε στον ιστότοπο της Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης.
*Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.
Περαιτέρω πληροφορίες
- Τελετές υπογραφής της συμφωνίας κοινής προμήθειας
- Όλα τα βασικά έγγραφα για την κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων
