Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει ένα νέο πλαίσιο υγειονομικής ασφάλειας, το οποίο αναθεωρεί την ισχύουσα νομική βάση (απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ). Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τη μάχη κατά του κορονοϊού, το νέο πλαίσιο θα ενισχύσει τον συντονισμό της ΕΕ και θα επεκτείνει τον ρόλο των οργανισμών της ΕΕ όσον αφορά τον συντονισμό των μέτρων ετοιμότητας και αντίδρασης.
Έως ότου θεσπιστεί η νέα νομοθεσία, η απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας παρέχει το πλαίσιο συντονισμού του σχεδιασμού ετοιμότητας και αντίδρασης με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων παρακολούθησης, έγκαιρης προειδοποίησης και αξιολόγησης, καθώς και αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας.
Η απόφαση:
- στηρίζει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και εμπειριών όσον αφορά τον σχεδιασμό ετοιμότητας και αντίδρασης,
- παρέχει το πλαίσιο για την ανάπτυξη εθνικών σχεδίων αντιμετώπισης των διάφορων τύπων απειλών κατά της υγείας —π.χ. λοιμώδεις νόσοι όπως η πανδημική γρίπη ή άλλες καταστάσεις που προκαλούνται από βιολογικούς ή άγνωστους παράγοντες, ατυχήματα που προκαλούνται από χημικούς παράγοντες, φυσικά φαινόμενα περιβαλλοντικής προέλευσης ή εσκεμμένες πράξεις,
- συμβάλλει στη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των εθνικών σχεδίων μέσω συντονιστικών μηχανισμών και εργαλείων ανάλυσης και επικοινωνίας,
- στηρίζει την εφαρμογή των απαιτήσεων όσον αφορά τις βασικές ικανότητες που προβλέπουν οι διεθνείς υγειονομικοί κανονισμοί (ΔΥΚ) του ΠΟΥ για τον εντοπισμό, την αξιολόγηση, την κοινοποίηση και την αντίδραση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας.
Η ενωσιακή δράση για την ενίσχυση της ετοιμότητας περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τακτικές ασκήσεις για τη δοκιμή των υφιστάμενων διαδικασιών στο πλαίσιο ενωσιακών και εθνικών σχεδίων ετοιμότητας. Το πρόγραμμα της ΕΕ για την υγεία παρέχει στήριξη μέσω κατάρτισης και ασκήσεων και διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών, οδηγιών και διαδικασιών μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι οι εθνικές αρχές και τα όργανα έχουν την ικανότητα να συνεργάζονται με την Επιτροπή, καθώς και μεταξύ τους, με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών σε περίπτωση ταχέως εξελισσόμενης κρίσης.
Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τους Καταναλωτές, την Υγεία και τα Τρόφιμα (CHAFEA) διαχειρίζεται σχέδια ετοιμότητας και αντίδρασης από το 2003.
Επιπλέον, το άρθρο 5 της απόφασης αριθ. 1082/2013 περιλαμβάνει διατάξεις για την κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων, η οποία εξασφαλίζει υψηλά επίπεδα ετοιμότητας και συνιστά ένα εργαλείο που θα στηρίζει τη συντονισμένη αντίδραση σε απειλές κατά της υγείας.
Κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων: εξασφάλιση σωστής ετοιμότητας
Η εμφάνιση της πανδημικής γρίπης H1N1 το 2009 έφερε στο φως αδυναμίες όσον αφορά την πρόσβαση και την αγοραστική δύναμη των χωρών της ΕΕ για την προμήθεια εμβολίων και φαρμάκων κατά της πανδημίας. Το Συμβούλιο ζήτησε, συνεπώς, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει έναν μηχανισμό για την κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων, ο οποίος θα στηρίζει τη δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση και διανομή εμβολίων κατά της πανδημικής γρίπης στο μέλλον.
Η συμφωνία κοινής προμήθειας ιατρικών αντιμέτρων εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 10 Απριλίου 2014. Από τον Απρίλιο του 2020 η συμφωνία κοινής προμήθειας έχει υπογραφεί από 37 χώρες, συμπεριλαμβανομένων όλων των χωρών της ΕΕ και του ΕΟΧ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου, της Βόρειας Μακεδονίας, της Σερβίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, καθώς και του Κοσόβου*.
Η εν λόγω συμφωνία προβλέπει την ανάπτυξη ενός προαιρετικού μηχανισμού που θα επιτρέπει στις συμμετέχουσες χώρες της ΕΕ και στα θεσμικά όργανα της ΕΕ να προμηθεύονται από κοινού ιατρικά αντίμετρα για διάφορες κατηγορίες διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, μεταξύ άλλων εμβόλια, αντιιικά φάρμακα και άλλες θεραπείες. Θεσπίζει κοινούς κανόνες για την πρακτική οργάνωση των διαδικασιών κοινής προμήθειας, και συγκεκριμένα:
- ορίζει τις πρακτικές ρυθμίσεις που διέπουν τον μηχανισμό,
- προσδιορίζει τον τρόπο λήψης αποφάσεων όσον αφορά την επιλογή διαδικασίας,
- καθορίζει οργανωτικές λεπτομέρειες για την αξιολόγηση των προσφορών και την ανάθεση της σύμβασης.
Στόχος του μηχανισμού είναι η βελτίωση της ετοιμότητας των χωρών της ΕΕ για τον μετριασμό σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, η εξασφάλιση πιο ισότιμης πρόσβασης σε ειδικά ιατρικά αντίμετρα και η βελτίωση της ασφάλειας εφοδιασμού, σε συνδυασμό με πιο ισορροπημένες τιμές για τις συμμετέχουσες χώρες. Μια διαδικασία κοινής προμήθειας μπορεί να δρομολογηθεί εάν τουλάχιστον 4 κράτη μέλη από κοινού με την Επιτροπή ψηφίσουν υπέρ και συμμετάσχουν στη διαδικασία προμήθειας.
Σημαντικό επίτευγμα για τη δημόσια υγεία και την ετοιμότητα έναντι σοβαρών διασυνοριακών απειλών αποτελεί η υπογραφή συμβάσεων-πλαισίων για την παραγωγή και προμήθεια εμβολίων κατά της πανδημικής γρίπης από την Επιτροπή και τις χώρες της ΕΕ που αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ του ευρωπαϊκού πληθυσμού τον Μάρτιο του 2019.
Οι κοινές προμήθειες ήταν επίσης ύψιστης σημασίας για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19. Εκατοντάδες συμβάσεις συνολικής αξίας σχεδόν 13 δισ. ευρώ διασφαλίζουν ότι έως και 36 συμμετέχουσες χώρες έχουν πρόσβαση σε βασικά καινοτόμα θεραπευτικά μέσα, καθώς και σε μέσα ατομικής προστασίας και ιατρικό εξοπλισμό σύμφωνα με τις πολιτικές της ΕΕ σχετικά με τον διαγνωστικό έλεγχο και τον εμβολιασμό.
Από τις αρχές του 2020 έως και 36 χώρες συμμετείχαν σε δώδεκα διαδικασίες κοινής προμήθειας, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη σύναψη περισσότερων από 200 συμβάσεων που έδωσαν τη δυνατότητα στις χώρες να παραγγείλουν βασικές ιατρικές προμήθειες και καινοτόμα θεραπευτικά μέσα ύψους σχεδόν 13 δισ. ευρώ.
*Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.
Σχετικές πληροφορίες
- Άρθρο 5 της απόφασης αριθ. 1082/2013/ΕΕ
- Τελετές υπογραφής της συμφωνίας κοινής προμήθειας
- Όλα τα βασικά έγγραφα για την κοινή προμήθεια ιατρικών αντιμέτρων
