De Europese Commissie heeft een nieuw kader voor gezondheidsbeveiliging voorgesteld, waarmee het nu geldende Besluit 1082/2013/EU wordt herzien. Op basis van de lessen die uit de bestrijding van het coronavirus zijn getrokken, moet dit kader zorgen voor betere coördinatie van paraatheids- en responsmaatregelen binnen de EU en de rol van de EU-agentschappen daarbij versterken.
Tot de nieuwe wetgeving is aangenomen, vormt Besluit 1082/2013/EU over ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid het kader voor het coördineren van paraatheid en reactieplanning waarmee de capaciteit voor monitoring, vroegtijdige waarschuwing, beoordeling en reactie op ernstige gezondheidsbedreigingen kan worden verhoogd.
Het besluit:
- ondersteunt de uitwisseling van goede werkwijzen en ervaringen op het gebied van paraatheids- en responsplanning
- is de basis voor het ontwikkelen van nationale plannen om gezondheidsbedreigingen aan te pakken, zoals besmettelijke ziekten (bv. griepepidemieën) en andere crises die het gevolg zijn of veroorzaakt worden door biologische of onbekende stoffen, ongevallen in de chemische industrie, natuurrampen of sabotagedaden
- zorgt voor interoperabiliteit tussen nationale draaiboeken, door coördinatiemechanismen, analyses en communicatiehulpmiddelen
- helpt ervoor te zorgen dat aan de belangrijkste eisen voor de Internationale Gezondheidsregeling van de WHO (IHR) wordt voldaan wat betreft de capaciteit om volksgezondheidsrisico's op te sporen, te beoordelen, en te bestrijden
De EU-maatregelen voor meer paraatheid omvatten o.a. regelmatige oefeningen om bestaande procedures in het kader van EU- en nationale paraatheidsplannen te testen. Hiervoor is steun van het EU-gezondheidsprogramma beschikbaar, in de vorm van opleiding en training, en door uitwisseling van ervaringen, richtsnoeren en procedures tussen de EU-landen te bevorderen. Dit garandeert dat de nationale autoriteiten en instellingen in staat zijn om onderling en met de Commissie samen te werken en informatie uit te wisselen wanneer een crisis snel om zich heen grijpt.
Chafea (het EU-agentschap voor consumenten, gezondheid en voeding) beheert sinds 2003 projecten op het gebied van paraatheid en respons.
Daarnaast omvat artikel 5 van Besluit 1082/2013 bepalingen voor de gezamenlijke aankoop van medische remedies, waarmee gecoördineerd op gezondheidsbedreigingen wordt gereageerd, wat tot betere paraatheid leidt.
Gezamenlijke aankoop van vaccins en geneesmiddelen: zorgen voor echte paraatheid
Bij de uitbraak van de Mexicaanse griep (H1N1) in 2009 bleek dat de EU-landen om financiële en andere redenen niet over voldoende vaccins en geneesmiddelen konden beschikken. De Raad heeft de Europese Commissie toen gevraagd een mechanisme te ontwikkelen waarmee de EU-landen gezamenlijk dergelijke middelen zouden kunnen aankopen en deze eerlijk verdeeld zouden kunnen worden.
Deze gezamenlijke aanbestedingsovereenkomst voor vaccins en geneesmiddelen is op 10 april 2014 door de Commissie goedgekeurd. In april 2020 was deze ondertekend door 37 landen, waaronder alle EU- en EER-landen, het VK, Albanië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië, Bosnië en Herzegovina en Kosovo*.
De overeenkomst voorziet in een vrijwillig mechanisme waarmee de EU-landen en -instellingen gezamenlijk vaccins, antivirale middelen en andere behandelingen tegen diverse grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen kunnen kopen. Zij bevat gemeenschappelijke regels voor de praktische organisatie van gezamenlijke aanbestedingsprocedures, namelijk:
- de praktische aspecten van de procedures
- de besluitvorming over de procedurekeuze
- de beoordeling van de offertes en de gunning van het contract
Het mechanisme is gericht op het verbeteren van de paraatheid van de EU-landen om ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen te beperken door te zorgen voor een meer gelijke toegang tot specifieke medische middelen en materialen en een betere beschikbaarheid daarvan, in combinatie met evenwichtigere prijzen voor de deelnemende landen. Een gezamenlijke aanbestedingsprocedure kan van start gaan wanneer ten minste vier lidstaten en de Commissie voor het aanbestedingsproces stemmen.
De ondertekening van kadercontracten voor de productie en levering van vaccins tegen pandemische influenza in maart 2019 door de Commissie en een aantal EU-landen die samen ongeveer de helft van de EU-bevolking vertegenwoordigden, was een grote stap vooruit voor de volksgezondheid en paraatheid voor ernstige grensoverschrijdende bedreigingen.
Gezamenlijke aanbestedingen zijn ook van het allergrootste belang geweest in de strijd tegen de COVID-19-pandemie. Honderden contracten met een totale waarde van bijna 13 miljard euro zorgen ervoor dat tot 36 deelnemende landen toegang hebben tot essentiële innovatieve geneesmiddelen en tot beschermende en medische uitrusting, in overeenstemming met het EU-beleid inzake tests en vaccinatie.
Sinds begin 2020 hebben al 36 landen deelgenomen aan twaalf gezamenlijke aanbestedingsprocedures. Daaruit zijn ruim 200 contracten voortgevloeid die landen in staat stelden essentiële medische materialen en innovatieve geneesmiddelen te bestellen voor een bedrag van bijna 13 miljard euro.
*Deze benaming laat de standpunten over de status van Kosovo onverlet en is in overeenstemming met Resolutie 1244/1999 van de VN-Veiligheidsraad en het advies van het Internationaal Gerechtshof over de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo.
Meer informatie
- Artikel 5 van Besluit 1082/2013/EU
- Ondertekening gezamenlijke aanbesteding
- Documenten over de gezamenlijke aankoop van vaccins en geneesmiddelen
