W 2021 r. Komisja Europejska i państwa członkowskie UE stworzyły ramy zaufania unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID, dzięki czemu możliwe stało się wydawanie i weryfikowanie wspólnych interoperacyjnych zaświadczeń COVID jako dowodów szczepień, testów lub powrotu do zdrowia.
Do systemu unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID przyłączyło się 78 państw i terytoriów, co przyczyniło się do utrzymania swobodnego przepływu wewnątrz UE podczas pandemii COVID. W czerwcu 2023 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) włączyła technologię unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID do globalnej sieci cyfrowych zaświadczeń zdrowotnych.
W walce z pandemią COVID Komisja i państwa członkowskie UE stosowały także aplikacje mobilne do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania. Narzędzia te pomogły zminimalizować rozprzestrzenianie się wirusa na terenie krajów i ponad granicami oraz przyspieszyły powrót do normalnego życia w UE.
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID stanowiło elektroniczny dowód na to, że dana osoba została zaszczepiona przeciwko COVID-19, przeszła tę chorobę lub uzyskała negatywny wynik testu. Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID obejmuje więc trzy rodzaje zaświadczeń: o szczepieniu, przejściu choroby i wyniku testu.
Sieć e-zdrowie współpracowała z agencjami UE, Komitetem ds. Bezpieczeństwa Zdrowia, Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i innymi instytucjami w ramach skoordynowanych działań w reakcji na COVID-19, między innymi podczas wdrażania zaświadczeń COVID.
W 2023 r. europejska rzeczniczka praw obywatelskich przyznała dyrekcjom generalnym JUST, CNECT i SANTE nagrodę za dobrą administrację w kategorii innowacji za udaną realizację unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID.
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID po wygaśnięciu rozporządzenia (UE) 2021/953
Rozporządzenie w sprawie unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID weszło w życie 1 lipca 2021 r. i wygasło 30 czerwca 2023 r.
Komisja Europejska i WHO podpisały niewiążące porozumienie administracyjne, że będą współpracować nad wykorzystaniem przez WHO ram unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID i nad dalszym rozwojem globalnej sieci cyfrowych zaświadczeń zdrowotnych.
Taki globalny system usprawni globalną mobilność i ochronę ludzi na całym świecie przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia, w tym przed pandemiami.
Na podstawie tego porozumienia WHO przyjęło ramy unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID i uruchomiło globalną sieć cyfrowych zaświadczeń zdrowotnych w czerwcu 2023 r. Obecnie sieć ta umożliwia jedynie weryfikację unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID i im podobnych.
Może jednak zostać rozszerzona na inne zastosowania, np. cyfryzację międzynarodowego świadectwa szczepienia lub profilaktyki, transgraniczną weryfikację recept lekarskich, międzynarodową skróconą kartę zdrowia pacjenta, weryfikację krajowych i zagranicznych zaświadczeń o szczepieniu oraz certyfikację pracowników medycznych (za pośrednictwem Akademii WHO).
W zaleceniu Rady przyjętym 27 czerwca 2023 r. zachęca się wszystkie państwa członkowskie do przystąpienia do systemu WHO i dalszego wydawania zaświadczeń COVID-19 na życzenie zainteresowanych.
Okres przejściowy
W przyjętym w czerwcu 2023 r. zaleceniu Rady wyrażono zadowolenie z zapowiedzi Komisji, że zamierza utrzymać unijną bramę sieciową na okres przejściowy do końca grudnia 2023 r. Dzięki temu państwa członkowskie UE, państwa trzecie lub terytoria podłączone do bramy sieciowej unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID mają dość czasu na wprowadzenie koniecznych zmian i podjęcie działań, aby przyłączyć się do globalnej sieci cyfrowych zaświadczeń zdrowotnych.
W okresie przejściowym te dwa systemy zostaną zsynchronizowane, tak aby zaświadczenia można było weryfikować niezależnie od bramy sieciowej, do której podłączone jest państwo wydające lub weryfikujące zaświadczenie, pod warunkiem że zaświadczenia wydano w oparciu o właściwe normy i systemy technologiczne.Systemy te muszą być interoperacyjne z ramami zaufania unijnej bramy sieciowej, umożliwiając weryfikację autentyczności, ważności i integralności.
Akty prawne
Ramy zaufania i szczegółowe specyfikacje techniczne
Sieć e-zdrowie opublikowała szczegółowe specyfikacje techniczne opisujące mechanizmy interoperacyjności zaświadczeń o szczepieniu, o wyniku testu i o powrocie do zdrowia. Specyfikacje te można znaleźć poniżej.
Oprogramowanie wzorcowe opublikowano i udostępniono jako otwarte oprogramowanie.
Specyfikacje techniczne zostały przyjęte w drodze decyzji wykonawczych Komisji. Poniżej dla ułatwienia zamieszczono link do skonsolidowanej wersji decyzji. Globalna sieć cyfrowych zaświadczeń zdrowotnych WHO równie stosuje te specyfikacje techniczna.
Dalsze wyjaśnienia i instrukcje uzupełniające treść decyzji wykonawczych Komisji zostały ujęte w zamieszczonych poniżej specyfikacjach technicznych opublikowanych w formie wytycznych sieci e-zdrowie.
- Zestawy wartości, takie jak specyfikacje dotyczące kodowania szczepionek i dodatkowych kodów państw, uzupełniają zestawy zawarte w decyzjach wykonawczych Komisji. Zobacz również wdrożenie otwartego oprogramowania
- Tom 1: Formaty i zarządzanie zaufaniem
- Tom 2: Brama sieciowa unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID
- Tom 3: Specyfikacje dwuwymiarowego kodu kreskowego
- Tom 4: Unijne cyfrowe zaświadczenia COVID – aplikacje
- Tom 5: Zarządzanie certyfikatami klucza publicznego
- Reguły walidacyjne unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID
- Walidacja unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID w transporcie lotniczym
- Wspólny znormalizowany zestaw danych, które mają być zawarte w zaświadczeniach o wyniku testu na COVID-19 (przyjęty przez Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia)
- Wytyczne dotyczące używania cyfrowych zaświadczeń COVID w sytuacjach związanych z podróżowaniem i dokonywaniem rezerwacji online
- Proces wykrywania anomalii w unijnych cyfrowych zaświadczeniach COVID – aktualne najskuteczniejsze praktyki
- Wzór: unijne cyfrowe zaświadczenie COVID w wersji papierowej
- Unieważnienie unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID – B2A komunikacja między backend a aplikacją
Otwarte oprogramowanie wzorcowe
Strona listy zaufania unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID umożliwia pobranie archiwum certyfikatów dla podpisujących dokumenty w odniesieniu do unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID.
Aplikacje mobilne do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania
Aplikacje mobilne do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania pomogły ograniczyć rozprzestrzenianie się COVID-19, ponieważ informowały użytkowników o możliwym kontakcie z osobą, u której test na wirus dał wynik dodatni, i zachęcały do powiadomienia o tym właściwych organów ds. zdrowia publicznego i uzyskania pomocy.
Użytkownicy mogli dobrowolnie zainstalować sobie aplikację do ustalania kontaktów zakaźnych, działającą w oparciu o technologię Bluetooth i chroniącą prywatność.
Sieć e-zdrowie przygotowała wspólny unijny zestaw instrumentów dla państw członkowskich dotyczący aplikacji do ustalania kontaktów oraz opracowała wytyczne i specyfikacje techniczne.
W oparciu o te zasoby Komisja Europejska we wrześniu 2020 r. uruchomiła unijną bramę sieciową umożliwiającą interoperacyjność transgraniczną różnych aplikacji, do której stopniowo podłączyło się 19 państw. Dzięki temu użytkownicy mogli podróżować z jedną aplikacją podłączoną do bramy sieciowej interoperacyjności i wszędzie otrzymywać ostrzeżenia w przypadku narażenia na COVID-19 przez dłuższe przebywanie w pobliżu osoby zakażonej lub bliski kontakt z taką osobą.
Organy krajowe zaniechały stosowania aplikacji do ustalania kontaktów zakaźnych, kiedy przestały być one potrzebne, a unijna brama sieciowa została zdezaktywowana w lutym 2023 r.
Współadministrowanie i ochrona danych
Transgraniczną wymianę danych między krajowymi aplikacjami mobilnymi służącymi do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania określono w odpowiedniej decyzji wykonawczej Komisji. Państwa uczestniczące w bramie sieciowej, reprezentowane przez wyznaczone organy krajowe, odgrywały rolę współadministratorów danych przetwarzanych w ramach bramy sieciowej.
Komisja Europejska przygotowała dokument zawierający informacje dotyczące europejskiej usługi bramy federacyjnej, który może być wykorzystywany przez państwa członkowskie będące administratorami jako podstawa ich własnych ocen skutków dla ochrony danych do celów wymiany danych osobowych za pośrednictwem tej bramy.
Dodatkowe informacje
- Komunikat prasowy: Koronawirus: Rusza unijna brama sieciowa zapewniająca interoperacyjność – pierwsze aplikacje służące do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania podłączone do systemu
- Komunikat prasowy: KE rozpoczyna testy bramy sieciowej zapewniającej interoperacyjność krajowych aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania
- Pytania i odpowiedzi: wspólne podejście w Unii do bezpiecznych i skutecznych aplikacji mobilnych do śledzenia kontaktów
- Badanie dotyczące ustalania kontaktów zakaźnych
- Wytyczne w zakresie ochrony danych
